Νταρφούρ: «Στο Τζεμπέλ Μάρα δημιουργήσαμε έναν ανθρωπιστικό χώρο που πριν δεν υπήρχε στην περιοχή»

Ο Αλφόνς Βερντού, συντονιστής του προγράμματος των ΓΧΣ στην περιοχή,μιλάει για την εξέλιξη της παρέμβασης των ΓΧΣ και για το πρόσφατοσυμβάν τις επίθεσης εναντίον μίας ομάδας των ΓΧΣ στις 20 Ιουλίου, πουοδήγησε στην απόφαση της αποχώρησης από την περιοχή.

Οι ομάδες των ΓΧΣ απομακρύνθηκαν για πρώτη φορά από τηνΤζεμπέλ Μάρα τον Ιανουάριο του 2006. Πώς και αποφασίστηκε η επιστροφήτων ΓΧΣ στην περιοχή;

Όταν τον Ιανουάριο ο ΣουδανικόςΑπελευθερωτικός Στρατός (SLA) επιτέθηκε στο Γκόλο, μια περιοχή όπουπαρεμβαίναμε, παρατηρήθηκε μία μαζική εισροή εκτοπισμένων ανθρώπων απόαυτή την περιοχή σε μέρη που βρίσκονται υπό τον έλεγχο του SLA, μέσακαι γύρω από το Κιλλίν. Το Φεβρουάριο, αρχίσαμε να επικεντρώνουμε τοενδιαφέρον μας στην αξιολόγηση της κατάστασης συμπεραίνοντας ότι ηοδική και αεροπορική πρόσβαση στο Τζεμπέλ Μάρα ήταν αδύνατη. Ο ΟΗΕθεωρούσε την περιοχή μη προσβάσιμη και οι άλλες μη κυβερνητικέςοργανώσεις ακολούθησαν τη συμβουλή του ΟΗΕ, οπότε κανένας δεν σχεδίαζενα γυρίσει πίσω, ούτε και είχαν τη δυνατότητα να το κάνουν. Η πρόσβασηστο νότο, το βορρά, την ανατολή και τη δύση ήταν αδύνατη. Ρωτήσαμε καιτις δύο αντιμαχόμενες πλευρές αν θα μπορούσαμε να παρέμβουμε σε αυτήτην περιοχή και μας είπαν ότι δε μπορούσαμε. Στην πραγματικότητα, ήτανη πρώτη φορά μέσα σε ενάμισι χρόνο που ο SLA μας είπε να μην πάμε στοΤζεμπέλ Μάρα. Οι συγκρούσεις μαίνονταν στην περιοχή και δεν υπήρχεκαθόλου χώρος για ανθρωπιστική παρέμβαση.     

Στο τέλος, οι ΓΧΣ επέστρεψαν στην περιοχή με τον «παραδοσιακό» τρόπο.

Καθώςδε μπορούσαμε να φτάσουμε στην περιοχή ούτε με αυτοκίνητο, ούτε μεελικόπτερο, αναγκαστήκαμε να «επινοήσουμε» έναν τρόπο για να μπούμεμέσα. Ακολουθήσαμε μία διαδρομή που μας είχαν πει οι ντόπιοι αρχηγοί.Μας είπαν για ένα δρόμο που παίρνουν οι έμποροι περπατώντας, μαζί μεκαμήλες ή γαϊδουράκια, διάρκειας οκτώμισι ωρών που περνάει από το πρώτοχωριό που έχει μόνιμους κατοίκους στην περιοχή του Κιλλίν. Είχεπεράσει, νομίζω, πολύς καιρός από τότε που οι ΓΧΣ είχαν πραγματοποιήσειμία τέτοια παρέμβαση. Χρησιμοποιήσαμε καμήλες για να μεταφέρουμε 400κιλά με φάρμακα και στείλαμε μία ομάδα αποτελούμενη από έναν γιατρό,έναν νοσηλευτή, έναν τεχνικό και έναν συντονιστή. Αντιμετωπίσαμε τοσυνηθισμένο πρόβλημα: ενώ στις μεγάλες πόλεις όπως το Ελ Φασίρ υπάρχουναρκετές μη κυβερνητικές οργανώσεις, στις αγροτικές περιοχές δεν υπάρχεικαμία. Και στην περίπτωση του Τζεμπέλ Μάρα συνέβη ακριβώς αυτό: μέχριεκείνη τη στιγμή στην περιοχή δραστηριοποιούνταν μόνο ο Ερυθρός Σταυρόςκαι μετά οι ΓΧΣ. Δεν υπήρχαν σχέδια από άλλες οργανώσεις να γυρίσουνστην περιοχή και να παρέμβουν σε μία μόνιμη βάση, ή ακόμα και ναπραγματοποιήσουν μία απλή αξιολόγηση της κατάστασης στην περιοχή, ηοποία είχε απλά εξαφανιστεί από τον ανθρωπιστικό χάρτη.   

Ποια ήταν η κατάσταση που αντιμετωπίσατε όταν φτάσατε εκεί;

Είχαμεδύο στόχους: να επιβεβαιώσουμε την ύπαρξη επιδημίας μηνιγγίτιδας, όπωςείχε αναφερθεί από μία άλλη ομάδα των ΓΧΣ που παρεμβαίνει λίγο πιονότια και είχε δεχτεί κάποια περιστατικά, και να αξιολογήσουμε τηνκατάσταση των εσωτερικά εκτοπισμένων ανθρώπων, που αριθμούσαν περίπουτους 30 με 40 χιλιάδες και είχαν προστεθεί στους 20 με 25 χιλιάδες ήδηεκτοπισμένους στην περιοχή του Κιλλίν. Ύστερα από μία γρήγορηαξιολόγηση καταφέραμε να επιβεβαιώσουμε ότι δεν υπήρχε καμία επιδημίαμηνιγγίτιδας και ότι η κατάσταση των εσωτερικά εκτοπισμένων ήτανιδιαίτερα κρίσιμη. Οι μηχανισμοί αντιμετώπισης της κατάστασης είχαναρχίσει να μη λειτουργούν σωστά. Για παράδειγμα, μετά από ενάμισι μήνα,οι ντόπιοι αρχηγοί των φυλών είχαν αναγκαστεί να διακόψουν τη διανομήδημητριακών στους εκτοπισμένους. Όταν φτάσαμε, ο πληθυσμός δεν είχελάβει καθόλου τρόφιμα για δύο εβδομάδες. Επίσης δεν είχαν καθόλουμαγειρικά σκεύη ή κιτ προσωπικής υγιεινής. Δεν είχαν κανένα κατάλυμαπαρόλο που πλησίαζε η εποχή των βροχών και το πιο σημαντικό ήταν ότιδεν είχαν καθόλου ιατρική περίθαλψη. Ως αποτέλεσμα, κάποιες παθολογίεςβρίσκονταν σε έξαρση, όπως οι αναπνευστικές λοιμώξεις και ταεπισιτιστικά προβλήματα στα παιδιά, που υπέφεραν από μέτριο ή σοβαρόυποσιτισμό. Και δεδομένου της πολύ κακής ποιότητας του διαθέσιμουνερού, υπήρχε επίσης μεγάλος κίνδυνος για ξεσπάσματα επιδημιώνδυσεντερίας ή χολέρας.

Ποιες ήταν οι δραστηριότητές σας εκεί;

Τιςπρώτες εβδομάδες, διανείμαμε 400 κιλά φαρμάκων και μετά, λόγω τηςκατάστασης ασφαλείας, αναγκαστήκαμε να επαναπροσδιορίσουμε τηνπαρέμβασή μας. Ξεκινήσαμε να εργαζόμαστε σε μία μικρή κλινική που είχεδημιουργηθεί από την Γκόαλ (μία από τις οργανώσεις πουδραστηριοποιούνταν στην περιοχή), υποστηρίζοντάς την με επιπλέονσκηνές. Δεν υπήρχε ανάγκη για τη δημιουργία Κινητών Ιατρικών Μονάδωνκαθώς οι ντόπιοι είναι νομάδες που συνεχώς ταξιδεύουν και το Κιλλίναποτελεί σημείο αναφοράς για όποιον αναζητά ιατρική φροντίδα. Αυτοί οιάνθρωποι δεν μπορούσαν να πάνε στο κοντινότερο νοσοκομείο, πουβρίσκεται στο Νιερτίτι, 6 ώρες δρόμο από εκεί καθώς έπρεπε να περάσουνμέσα από το μέτωπο των συγκρούσεων διακινδυνεύοντας τις ζωές τους.

Τα προβλήματα ασφαλείας αυξήθηκαν σταδιακά. Τι οδήγησε στην αποχώρησή σας;

Ηβία δεν ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο πρότυπο. Σε αυτή την περιοχή,όπως και στο υπόλοιπο Νταρφούρ, μπορούμε να μιλήσουμε για απρόβλεπταξεσπάσματα, ακόμα και για «σομαλοποίηση», καθώς ο SLA έχει διαχωριστείσε φατρίες, τα πολεμικά μέτωπα αλλάζουν συχνά και οι περιοχές πουτελούν υπό τον έλεγχο της μίας ή της άλλης ένοπλης ομάδας αλλάζουν καιαυτές συνεχώς. Αυτό είναι κάτι που αλλάζει όχι μόνο μέσα σε λίγες μέρεςαλλά και μέσα σε λίγες ώρες. Ο γενικός συντονιστής της περιοχής και οσυντονιστής του προγράμματος μιλούσαν τηλεφωνικά τρεις φορές κάθε μέραγια το θέμα της ασφάλειας. Η απόφαση να αποχωρήσουμε πάρθηκε ύστερα απόμία σειρά από περιστατικά ασφαλείας που συνέβησαν όχι μόνο στους ΓΧΣαλλά και σε άλλες οργανώσεις, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις είχανκαι θύματα ανάμεσα στο προσωπικό τους. Η τελευταία επίθεση στους ΓΧΣέγινε στο δρόμο που πηγαίνει από το Γκόλο στο Νιερτίτι, ένα δρόμο πουείχαμε καταφέρει να ανοίξουμε ξανά και που τον χρησιμοποιούσαμε εδώ καιενάμισι μήνα. Παρόλο που είχαμε ήδη αντιμετωπίσει τέτοιου είδουςπεριστατικά, όπου μας σταματούσαν και μας έκλεβαν, η κατάσταση πλέονείχε γίνει ανυπόφορη και το να συνεχίσουμε οποιαδήποτε δραστηριότητα,ιατρική ή άλλη, ήταν πλέον εντελώς αδύνατο.        

Ποιες είναι τώρα οι δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στο Τζεμπέλ Μάρα;

Τοπλεονέκτημα σε αυτό το πρόγραμμα είναι ότι επενδύσαμε στο ντόπιοπροσωπικό, εκπαιδεύοντάς το τα τελευταία δύο χρόνια. Παρόλο που τώρααποφασίσαμε να εκκενώσουμε τους διεθνείς εθελοντές, τα δύο προγράμματαλειτουργούν κανονικά με το ντόπιο προσωπικό. Εξασφαλίζουν ότι οιβασικές δραστηριότητες, τα εξωτερικά και εσωτερικά ιατρεία και τοεπισιτιστικό πρόγραμμα, συνεχίζονται κανονικά. Επικοινωνούμε μαζί τουςκάθε εβδομάδα και λαμβάνουμε τις αναφορές θνησιμότητας, για τηνπερίπτωση ξεσπάσματος κάποιας επιδημίας. Και σύμφωνα με την κατανάλωσητων φαρμάκων, τους παρέχουμε νέα φάρμακα. Παρόλο που αυτός δεν είναι οκαλύτερος τρόπος παρέμβασης, σε αυτή την περίπτωση διασφαλίζουμε ότιτουλάχιστον μπορούν να συνεχιστούν οι δραστηριότητες. Το ευκολότεροπράγμα είναι να νιώσουμε νικημένοι που αναγκαστήκαμε να φύγουμε, αλλάνομίζω ότι το πιο σημαντικό πράγμα είναι ότι ανοίξαμε έναν ανθρωπιστικόχώρο που πριν δεν υπήρχε καθόλου. Εκεί όπου δεν υπήρχε τίποτα, σε έναμέρος με 35.000 κατοίκους, τώρα λειτουργούν δύο κλινικές και υπάρχειμεγάλη επιθυμία να γυρίσουμε πίσω και να προσφέρουμε τη βοήθειά μας. Δεγυρίσαμε πίσω νιώθοντας νικημένοι, αλλά το αντίθετο.    

Είναι δυνατό σήμερα να ορίσετε την ημερομηνία επιστροφής;

Πρέπεινα έχουμε εγγυήσεις ότι η κατάσταση ασφαλείας δεν θα εμποδίσει τη δράσημας και σε αυτή την περίπτωση είναι σίγουρο ποιος είναι υπεύθυνος, ηΣουδανική κυβέρνηση, που σύμφωνα με τη Συνθήκη της Γενεύης είναιυπεύθυνη για να διασφαλίσει ότι η ανθρωπιστική βοήθεια φτάνει στιςπεριοχές όπου υπάρχει ανάγκη. Άλλοι παράγοντες επίσης παίζουν ρόλο,όπως η διάσπαση των ένοπλων ομάδων, η εφαρμογή της ειρηνευτικήςδιαδικασίας, μία πιθανή στρατιωτική επιχείρηση από το στρατό κλπ. Αλλάήδη έχουμε θέσει μία προθεσμία: στις αρχές Σεπτεμβρίου, μία ομάδααξιολόγησης θα γυρίσει πίσω στις πόλεις Σαλίνγκι και Νιερτίτι για νασυλλέξει πληροφορίες από την κυβέρνηση, τους αντάρτες και τις δημόσιεςαρχές. Αν είναι δυνατό να επιστρέψουμε, θα ξεκινήσουμε τιςπροετοιμασίες έτσι ώστε να ξαναρχίσουμε την παρέμβασή μας στην περιοχήστα τέλη Σεπτεμβρίου. Επίσης, μετά την εποχή των βροχών, νέοι δρόμοι θαανοίξουν, ακόμα και για οχήματα, οπότε η πιθανότητα να γυρίσουμε είναιπολύ μεγάλη. Υπάρχει επίσης και πολλή θέληση.