Σουδάν: καθημερινά περιστατικά από την κλινική των ΓΧΣ στο Νταρφούρ

Μέρος 2ο

«Όταν κτίζεις κάτι από την αρχή, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να το αφήσεις...»

δρ. Ματίας Χρούμπαϊ

«Μια συνηθισμένη ημέρα, σηκώνομαι στις επτά για να είμαι στην κλινική στις οκτώ, ώστε να φροντίσω κάποιες διοικητικές δουλειές και μετά να ξεκινήσω αμέσως την εξέταση ασθενών. Τώρα βλέπουμε συνήθως 150 έως 180 ασθενείς την ημέρα. Εάν ολόκληρη την ημέρα δεν κάνω τίποτε άλλο από εξετάσεις ασθενών, μπορεί να δω ο ίδιος περίπου 70 ασθενείς, αλλά τώρα που επιβλέπουμε συγκεκριμένη περιοχή, φροντίζω και τους πολύ βαριά ασθενείς που έρχονται ως επείγοντα περιστατικά. Συνήθως δουλεύουμε συνεχώς έως τις πέντε ή έξι το απόγευμα. Μόνο αυτήν την εβδομάδα αρχίσαμε να έχουμε το χρόνο να κάνουμε ένα μικρό διάλειμμα για φαγητό το μεσημέρι, πράγμα που προηγουμένως απλά δεν ήταν δυνατόν.

«Παρέχουμε φροντίδα για μια σειρά προβλημάτων, από απλά περιστατικά μέχρι καταστάσεις πραγματικά απειλητικές για τη ζωή του ασθενούς. Οι πιο συνήθεις ασθένειες που βλέπουμε είναι διάρροια, λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος καθώς και ασθένειες που σχετίζονται με το άγχος, όπως η γαστρίτιδα. Υπάρχουν επίσης πολλά παλιά τραύματα και δερματικές μολύνσεις που δεν έχουν θεραπευτεί, καθώς και χρόνιες ασθένειες για τις οποίες ποτέ δεν είχε χορηγηθεί αγωγή.

«Σήμερα, ήρθε ένα μικρό αγόρι που πάσχει από σοβαρή αναιμία και πονούσε τόσο πολύ που μόλις που κατάφερνε να καθίσει στον πάγκο, στο χώρο εξέτασης. Η μητέρα του μας είπε ότι υπέφερε από κρίσεις έντονου πόνου που διαρκούσαν από τρεις ημέρες έως μία εβδομάδα, πολλές φορές μέσα στη διάρκεια του χρόνου. Πιστεύω ότι πάσχει από δρεπανοκυτταρική αναιμία.

«Στη Γερμανία, ένα παιδί σε αυτήν την κατάσταση θα πήγαινε κατευθείαν για εντατική θεραπεία σε ένα νοσοκομείο, θα του έκαναν μετάγγιση αίματος και θα του έδιναν ειδικά φάρμακα για να μειωθεί ο πόνος. Εδώ, ωστόσο, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να το δούμε δέκα λεπτά, να του δώσουμε μερικά φάρμακα για να τα βγάλει πέρα με την κρίση, και να το στείλουμε σπίτι του. Ίσως το ξαναδούμε, ίσως πάλι όχι. Η μητέρα του μας είπε ότι ήταν η πρώτη φορά που έλαβε κάποια αγωγή για τους πόνους.

«Τώρα που τελειώνει η περίοδος των βροχών, βλέπουμε όλο και περισσότερα περιστατικά ελονοσίας. Μερικές φορές υπάρχουν παιδιά που περιμένουν έξω στην ουρά και τα οποία μπορούμε να ξεχωρίσουμε, όταν ελέγχουμε τους ανθρώπους που περιμένουν, επειδή έχουν υψηλό πυρετό και διάρροια και δείχνουν πολύ άρρωστα. Συχνά δεν μπορούν πια ούτε να θηλάσουν, ούτε να φάνε. Κάνουμε μια γρήγορη εξέταση και σε δέκα λεπτά μπορούμε να πούμε εάν είναι θετικά στην ελονοσία ή όχι, και να ξεκινήσουμε άμεσα μια αποτελεσματική θεραπεία. Ξέρω από την προηγούμενη εμπειρία μου στη Σιέρα Λεόνε ότι σε τρεις ή τέσσερις ημέρες μπορούν να είναι πάλι εντελώς κανονικά παιδιά, να παίζουν και να τρώνε. Εάν, όμως, δεν τους χορηγήσεις αγωγή, είναι πολύ μεγάλη η πιθανότητα να αναπτύξουν εγκεφαλική ελονοσία και να πεθάνουν σε μερικές ημέρες.

«Από αυτά που μας λένε οι άνθρωποι εδώ, εξακολουθούν να αισθάνονται ανασφαλείς και δεν ξέρουν τι θα συμβεί αύριο ή την επόμενη εβδομάδα. Αυτό τους προκαλεί πραγματικά πολύ άγχος. Τα προγράμματα σίτισης των ΓΧΣ και οι γενικές διανομές τροφίμων έχουν βελτιώσει λίγο την επισιτιστική κατάσταση. Ωστόσο, δεδομένου ότι όλοι εξαρτώνται πλήρως από τρόφιμα και βοήθεια που φθάνει απ' έξω, είναι δύσκολο να πει κανείς τι πρόκειται να συμβεί. Και η κατάσταση είναι ακόμη πολύ εύθραυστη. Οι συνθήκες υγιεινής εξακολουθούν να είναι πολύ κακές, παρ' όλο που καταφέραμε να επιφέρουμε κάποια βελτίωση κατασκευάζοντας αποχωρητήρια και σημεία ασφαλούς ύδρευσης. Ωστόσο, όλα αυτά είναι ακόμη σε πολύ βασικό επίπεδο.

«Μερικές φορές, εξαιτίας των πολιτιστικών διαφορών στον τρόπο που οι άνθρωποι εδώ εκφράζουν τα αισθήματά τους, είναι δύσκολο να πεις τι απασχολεί έναν ασθενή, αλλά πέρα από τα πολλά σοβαρά ιατρικά προβλήματα πιστεύω ότι βλέπουμε επίσης πολλά προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το άγχος στο οποίο υποβάλλονται αυτοί οι άνθρωποι. Είναι εξαιρετικά ανήσυχοι και συχνά αποκαρδιωμένοι σχετικά με το τι πρόκειται να τους συμβεί στο μέλλον. Πιστεύω ότι αυτό μπορεί πραγματικά να επηρεάσει την υγεία τους.

«Χωρίς μεταφραστή θα ήταν πολύ δύσκολο να κάνω καλή δουλειά γιατί δε μιλούσα καθόλου αραβικά όταν έφτασα εδώ. Εξάλλου υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που μιλούν μόνο τη γλώσσα της φυλής Φουρ. Έχω μάθει αρκετές αραβικές λέξεις ώστε να κάνω μια βασική εξέταση ασθενούς, αλλά θα ήμουν χαμένος χωρίς μεταφραστή. Αυτήν τη στιγμή έχω έναν πολύ καλό. Μένει στο Χαρτούμ, αλλά η οικογένειά του κατάγεται από το Νταρφούρ. Όταν άκουσε τι συνέβαινε στο Νταρφούρ, αποφάσισε ότι ήθελε να έρθει εδώ και να βοηθήσει. Έτσι κατέληξε στους ΓΧΣ. Έχουμε μια εξαιρετική σχέση και εκείνος είναι απόλυτα αφοσιωμένος στη δουλειά που κάνουμε. Κάθε μέρα μου λέει πόσο σημαντικό είναι που είμαστε εδώ.

«Οι άνθρωποι εκτιμούν πράγματι την παρουσία των ΓΧΣ εδώ. Πολλοί μας λένε ότι είναι η πρώτη φορά που μπόρεσαν να δουν έναν εκπαιδευμένο γιατρό και να λάβουν θεραπεία ανεξάρτητα από την καταγωγή τους ή τη δυνατότητά τους να πληρώσουν. Επίσης, αισθάνονται έντονα ότι η παρουσία μας εδώ είναι σημαντική για την ασφάλειά τους. Πολλοί άνθρωποι μου είπαν ότι δε γνωρίζουν τι θα μπορούσε να τους συμβεί εάν δεν ήμασταν εδώ και δεν υπήρχαν διεθνείς μάρτυρες των όσων βιώνουν.

«Οι άνθρωποι εδώ είναι εξαιρετικά φιλικοί και πολύ ανοικτοί, κι έτσι είναι όμορφο να δουλεύεις μαζί τους. Είναι πολύ λυπηρό να βλέπεις ότι συχνά η ατμόσφαιρα είναι πολύ θλιβερή και μόνο από τις ιστορίες που μας λένε καταλαβαίνουμε πώς ήταν η κατάσταση πριν από τον πόλεμο, πόσο τους άρεσε να τραγουδούν και να χορεύουν. Αλλά αυτήν τη στιγμή, κανείς δεν τραγουδάει και κανείς δε χορεύει. Ωστόσο, όταν οι άνθρωποι ανοιχτούν λίγο μαζί σου, μπορείς να νιώσεις πόσο ζωντανοί θα ήταν εάν δεν είχαν τόσα βάσανα.

«Αυτήν τη στιγμή ζω στο φαρμακείο με περίπου 30 κιβώτια φαρμάκων και μοιράζομαι ένα δωμάτιο με έναν επισκέπτη και μερικά ποντίκια. Είναι αρκετά δύσκολο, γιατί σου λείπει πράγματι ένας ιδιωτικός χώρος και δεν υπάρχει ένα σημείο όπου να μπορείς απλά να καθίσεις ήσυχα. Στην αρχή ήταν μεγάλο πρόβλημα να βρούμε τρόφιμα στην αγορά και κάθε μέρα τρώγαμε το ίδιο πράγμα, ακόμη και μπισκότα υψηλής διατροφικής αξίας από το Κέντρο Σίτισης, όταν ήμαστε πολύ απασχολημένοι. Αλλά σιγά-σιγά βελτιώσαμε τις συνθήκες διαβίωσής μας.

«Το αρχικό μου σχέδιο ήταν να μείνω εδώ έξι μήνες, έως τις αρχές Ιανουαρίου, αλλά μπορεί να παρατείνω την παραμονή μου για μερικούς μήνες. Όταν χτίζεις κάτι από την αρχή, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να το αφήσεις. Η δουλειά είναι πολύ ενδιαφέρουσα και, παρ' ότι μπορεί να σε φέρει μερικές φορές σε απόγνωση, είναι επίσης πολύ εγκαρδιωτική. Μπορείς κάθε μέρα να δεις ότι η παρουσία των ΓΧΣ εδώ κάνει πραγματικά τη διαφορά».