Η κοινοπραξία για τις πατέντες των αντιρετροικών φαρμάκων έχει τη δυνατότητα να διαφυλάξει την πρόσβαση στη σωτήρια αντιρετροϊκή θεραπεία για ανθρώπους που ζουν με HIV στις αναπτυσσόμενες χώρες, μειώνοντας το κόστος των βελτιωμένων φαρμάκων πρώτης γραμμής και των θεραπειών δεύτερης γραμμής επιταχύνοντας την ανάπτυξη και τη γενική παραγωγή νέων και πιο οικονομικά προσιτών, ποιοτικών φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων νέων συνδυασμών φαρμάκων συγκεκριμένης δοσολογίας και φιλικών προς τα παιδιά. «Χώρες, όπως η Νότια Αφρική, η Βραζιλία, το Περού, η Ταϊλάνδη, η Ινδία ή η Κίνα θεωρούνται επικερδείς αναδυόμενες αγορές για τις φαρμακευτικές εταιρείες.

Υπάρχουν, όμως, και χώρες που αντιμετωπίζουν έξαρση επιδημίας ΑIDS, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα το αυξανόμενο κόστος των φαρμάκων», δήλωσε η Μισέλ Τσάιλντς, Διευθύντρια Επικοινωνίας της Εκστρατείας των ΓΧΣ για την πρόσβαση στα Βασικά Φάρμακα. «Ανησυχούμε μήπως η UNITAID υποκύψει στις απαιτήσεις των φαρμακευτικών εταιρειών αθετώντας τη δέσμευσή της να εξασφαλίσει στους ανθρώπους που ζουν με τον ιό HIV σε όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες την αναγκαία πρόσβαση στα αντιρετροϊκά φάρμακα». Στην κοινότητα της Καγιελίτσα, στη Νότια Αφρική, οι ΓΧΣ γίνονται μάρτυρες της επείγουσας ανάγκης για προσιτά, νέα φάρμακα κατά του AIDS: 16% των ασθενών σε αυτό το πρόγραμμα που υποστηρίζεται από τους ΓΧΣ απέρριψε την αντιρετροική θεραπεία πρώτης γραμμής μέσα σε χρονικό διάστημα πέντε χρόνων και χρειάζεται να λάβει νέα φάρμακα δεύτερης γραμμής. Αλλά οι τιμές αυτών των νέων φαρμάκων είναι δραματικά ψηλότερες: σε κάποιες χώρες, η μετάβαση ενός ασθενούς από φαρμακευτική αγωγή πρώτης γραμμής σε δεύτερης αυξάνει το κόστος της θεραπείας κατά 17 φορές.

Μια φαρμακευτική αγωγή με φάρμακα τρίτης γραμμής, γι’ αυτούς που δεν ανταποκρίνονται στα δεύτερης γραμμής, υπολογίζεται ότι κοστίζει περίπου 2.300 US$. Σύμφωνα με την υπηρεσία του ΟΗΕ κατά του AIDS (UNAIDS), πέρα από την Αφρική, οκτώ εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με HIV/AIDS στην Ασία, τη Λατινική Αμερική, την Ανατολική Ευρώπη, και την Καραϊβική-χώρες από τις οποίες πολλές χαρακτηρίζονται ως μεσαίας οικονομικής ισχύος/κατατάσσονται ως χώρες «μετρίου εισοδήματος». Εάν, λοιπόν, οι φαρμακευτικές εταιρίες ακολουθήσουν αυτή την οδό αποκλείοντας αυτές τις χώρες από το σχέδιο, η Κοινοπραξία των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας για τα φάρμακα κατά του HIV/AIDS θα έχει ουσιαστικά αποτύχει. «Στη Βραζιλία, μόνο ένα από τα καινούρια φάρμακα, το atazanavir, είναι τόσο ακριβό που απορροφά/δαπανά το μεγαλύτερο μέρος του κυβερνητικού προϋπολογισμού για τα αντιρετροϊκά φάρμακα», αναφέρει η Γκαμπριέλα Τσάβες, φαρμακοποιός των ΓΧΣ στη Βραζιλία. «Λόγω της αυξημένης ανάγκης για νέα φάρμακα, κάνει τον κίνδυνο του υψηλού κόστους ανεξέλεγκτο. Μάλιστα, τις συνέπειες του αποκλεισμού από την κοινοπραξία φαρμάκων, θα πληρώσουν όσοι ζουν με HIV/AIDS».  

Είναι εξαιρετικά σημαντικό το Συμβούλιο της UNITAID για την κοινοπραξία των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας των φαρμάκων κατά του HIV να προασπίσει την αρχική του δέσμευση ότι η Κοινοπραξία θα πρέπει να λειτουργεί  προς όφελος όλων των αναπτυσσόμενων χωρών και ότι η διαδικασία των συμφωνημένων όρων και  προϋποθέσεων συμπεριλαμβάνει τις ανάγκες ασθενών σε χώρες «μεσαίου εισοδήματος» «Αυτό που διακυβεύεται είναι η πιθανότητα της Κοινοπραξίας των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας να αφοπλίσει αυτό που λέγεται ωρολογιακή βόμβα της θεραπείας», ανέφερε η Μισέλ Τσάιλντς. «Επιπρόσθετα με τους άλλους παράγοντες διαφύλαξης της δημόσιας υγείας, όπως τα αυστηρά κριτήρια για τις πατέντες των φαρμάκων και της υποχρεωτικής αδειοδότησης τους, η κοινοπραξία για τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας αντιρετροϊκών φαρμάκων προσφέρει μια εθελοντική λύση. Όλοι οι ασθενείς συμπεριλαμβανομένων και αυτών που ζουν σε χώρες «μετρίου εισοδήματος/μεσαίας οικονομικής ισχύος», πρέπει να ωφεληθούν».