Προς τον αυριανό Πρωθυπουργό και τη Βουλή της Ελλάδας
Προς τα πολιτικά κόμματα της χώρας
Κάθε λεπτό 9 παιδιά πεθαίνουν από υποσιτισμό. Κάθε χρόνο χιλιάδες συνάνθρωποί μας στον αναπτυσσόμενο κόσμο ηττώνται από τις λεγόμενες «ξεχασμένες ασθένειες» (μια και δεν έχουν πρόσβαση στη θεραπεία γιατί δεν αποτελούν προσοδοφόρο αγορά για τις φαρμακευτικές πολυεθνικές). Ενώ οι διεθνείς κρίσεις γίνονται πιο σύνθετες (Αφγανιστάν, Σομαλία, Ιράκ κλπ.) η ανθρωπιστική δράση αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση, λόγω των διογκωμένων αναγκών και των μεγαλύτερων κινδύνων για τους εθελοντές και τους εργαζόμενους στις ανθρωπιστικές οργανώσεις. Παρόλα αυτά, τέτοιες κρίσεις σπάνια τυγχάνουν εκτεταμένης κάλυψης από τα μέσα ενημέρωσης ή απασχολούν τον πολιτικό κόσμο της χώρας μας. Σε αντίθεση, τα σκάνδαλα, η οικονομική κρίση και πρόσφατα η νέα γρίπη Α H1N1 (αν και ευθύνεται για πολύ λιγότερους θανάτους παγκοσμίως από την ελονοσία, τον υποσιτισμό ή τη χολέρα) μοιάζουν να μονοπωλούν το ενδιαφέρον του δυτικού κόσμου.
Tα φυσικά αποτελέσματα των κρίσεων στα λεγόμενα «καυτά σημεία του πλανήτη» γίνονται πλέον ορατά και στην περιοχή μας. Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες των εικόνων χιλιάδων ανθρώπων (μεταναστών, προσφύγων, αιτούντων άσυλο) που φθάνουν εξαθλιωμένοι στην Ευρώπη.
Αιφνιδιασμένοι από τη μαζικότητα των πληθυσμών αυτών, οι πρώτες κινήσεις της Ελλάδας και άλλων χωρών -όπως η Ιταλία- είναι να προσπαθήσουν να «κλείσουν την πόρτα» και να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα καταστολής και κράτησης, μη δίνοντας την απαιτούμενη σημασία στις ανθρωπιστικές ανάγκες και τα δικαιώματα των ανθρώπων αυτών (που απορρέουν επίσης και από διεθνείς συμβάσεις). Η δράση εστιάζεται στον επί της ουσίας περιορισμό (μέσα από καταστολή και γραφειοκρατικούς μηχανισμούς) της πρόσβασης για τους συγκεκριμένους πληθυσμούς, δημιουργώντας μια Ευρώπη- φρούριο. Επιπλέον, η χώρα μας παραβλέπει ηθελημένα το θέμα του ασύλου (αναγνωρίσαμε καθεστώς πρόσφυγα στο μόλις 0,05% των 29.000 αιτήσεων ασύλου που έγιναν το 2008).
Στην Ελλάδα, οι προεκλογικές εξαγγελίες αναλώνονται για μια ακόμη φορά σε δεσμεύσεις για άνοδο των δεικτών οικονομίας και την έλευση καλύτερων ημερών. Η ανθρωπιστική δράση απουσιάζει ουσιαστικά από τις πολιτικές ατζέντες σαν η Ελλάδα να μην αποτελεί μέρος ενός πλανήτη που συγκλονίζεται από πολέμους, επιδημίες και φυσικές καταστροφές. Σαν οι πολίτες αυτής της χώρας να αξίζουν έναν τόσο στενό ορίζοντα παρά το γεγονός ότι πασχίζουν να αποδείξουν το αντίθετο με την αλληλεγγύη τους. Ως κορύφωση, το «φαινόμενο» της μετανάστευσης αντιμετωπίζεται συχνά με υπερβολές στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών: (ξενοφοβία, στιγματισμός, περιθωριοποίηση), τις οποίες κάποιοι σπεύδουν να διογκώσουν ή να εκμεταλλευτούν πολιτικά.
Για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, είναι σαφές το ότι οι πληθυσμοί αυτοί βρίσκονται σε κίνδυνο. Το γεγονός ότι μια οργάνωση που δρα με γνώμονα το επείγον λειτουργεί προγράμματα και μέσα στα σύνορα της Ε.Ε. (Ιταλία, Μάλτα, Ελλάδα, Γαλλία) είναι ενδεικτικό της κατάστασης. Οι πληθυσμοί αυτοί δεν είναι άγνωστοι σε εμάς. Είναι οι ίδιοι πληθυσμοί που πέφτουν θύματα βίας, συρράξεων, φτώχειας και εξαθλίωσης, στη Σομαλία, το Σουδάν, το Αφγανιστάν, τη Παλαιστίνη, τα προσφυγικά στρατόπεδα του Πακιστάν και της Συρίας. Είναι οι πληθυσμοί στους οποίους προσφέρουμε περίθαλψη στις περιοχές αυτές πριν ξεκινήσουν κατά χιλιάδες το ταξίδι με προορισμό την Ευρώπη.
Εδώ και 18 μήνες που προσφέρουμε ιατρική και ψυχοκοινωνική στήριξη στους μετανάστες, πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με τα αίτια, τις συνέπειες και κυρίως το ανθρώπινο κόστος της μετανάστευσης και των πολιτικών και πρακτικών διαχείρισής της (όπως ο εγκλεισμός σε κέντρα κράτησης). Ο ξεριζωμός που έχουν υποστεί καθιστά τους ανθρώπους αυτούς ψυχικά ευάλωτους, ενώ ο εγκλεισμός τους στα κέντρα κράτησης, συχνά σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης, εντείνει την αγωνία τους και τραυματίζει την αξιοπρέπεια τους.
Διαβάσαμε πρόσφατα και με πολύ ενδιαφέρον τις θέσεις των κομμάτων για τους μετανάστες. Οι τοποθετήσεις ποικίλλουν αναφορικά με τη νομιμοποίηση, τα κοινωνικά δικαιώματα, την πρόσβαση στις δομές υγείας, το άσυλο, τους χώρους υποδοχής/ κράτησης.
Ανεξάρτητα από τις διαφορές, τα ζητήματα στα οποία θα πρέπει να δοθεί άμεσα λύση (όχι μόνο μέσα από διατυπώσεις στην προεκλογική πολιτική ατζέντα αλλά με τη μορφή συγκροτημένων πολιτικών) είναι:
Στις δημόσιες τοποθετήσεις των κομμάτων και των εκπροσώπων τους το τι αποτελεί προεκλογική υπόσχεση και το τι πραγματική δέσμευση μέλλει να αποδειχθεί σύντομα. Όμως, το κόστος στην πρώτη περίπτωση δεν θα είναι χρονικό, αλλά ανθρώπινο και μεγάλο. Μια ενδεχόμενη αναποτελεσματικότητα ή αποτυχία της πολιτικής σε σχέση με τους μετανάστες, πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο δεν θα είναι θεωρητική αλλά πραγματική. Θα είναι καθοριστική τόσο για τη σωματική και ψυχική υγεία ενός πληθυσμού σε κίνδυνο, όσο και για την αξιοπρέπεια όχι μόνο αυτών αλλά και των μελών μια προηγμένης ευρωπαϊκής κοινωνίας.
Καλούμε, λοιπόν, τα πολιτικά κόμματα και τον «αυριανό πρωθυπουργό» της χώρας να τοποθετηθούν στα παραπάνω, προσφέροντας μέριμνα για τις ανθρωπιστικές ανάγκες ενός ευάλωτου πληθυσμού αντάξια των ψηφοφόρων τους, μιας κοινωνίας που έμπρακτα αποδεικνύει την αλληλεγγύη της.
Αναμένουμε με ενδιαφέρον τις απαντήσεις σας.
Με εκτίμηση,
Ρεβέκα Παπαδοπούλου,
Γενική Διευθύντρια
Γιατροί Χωρίς Σύνορα
