Αιτή: παρεμβαίνοντας στο νοσοκομείο «Τζουντ Αν»

Πολλές γυναίκες γεννούν κυριολεκτικά στο δρόμο προς την αίθουσα τοκετών. Συνήθωςφτάνουν στο νοσοκομείο μετά από πολλές ώρες αναμονής σε κάποιο άλλο νοσοκομείοόπου τελικά δεν καταφέρνουν να εξυπηρετηθούν. Οπότε φτάνουν πολύ αργά στο«Τζουντ Αν», όπως συνέβη και στη Σόνια.    

Παρόλο που είχαν αρχίσει οι οδύνες τοκετού της Σόνιας και έχανε αίμα, στοΓενικό Νοσοκομείο αρνήθηκαν να την περιθάλψουν, γιατί δεν είχε χρήματα ναπληρώσει. Στο Πορτ-ο-Πρενς, την πρωτεύουσα της Αϊτής, αν ένας ασθενήςδεν έχει χρήματα για ιατρική περίθαλψη, δεν μπορεί να λάβει καμίαβοήθεια. «Περίμενα πάνω από τρεις ώρες στο άλλο νοσοκομείο, όρθια στοδιάδρομο. Πονούσα πολύ, έχανα αίμα και έφτυνα αίμα από το στόμα. Κανένας δε μουέδινε σημασία. Μετά ήρθε κάποιος και μου ζήτησε χρήματα, αλλά εγώ δεν έχωκαθόλου λεφτά. Αν δεν υπήρχε αυτό το νοσοκομείο...», εξήγησε η Σόνια. Την ώραπου έφτασε τελικά στο «Τζουντ Αν», το μωρό της είχε βαρεθεί να περιμένει.Γέννησε το παιδί της έξω από την είσοδο του νοσοκομείου, μπροστά σε όλο τονκόσμο. 

Κάθε μέρα υπάρχει μία ουρά από ασθενείς έξω από το νοσοκομείο «ΤζουντΑν», που περιμένουν να εξυπηρετηθούν από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα(ΓΧΣ). Δεκάδες γυναίκες έρχονται για ιατρική εξέταση και οι συγγενείςτους περιμένουν υπομονετικά για να μπορέσουν να τις επισκεφτούν. Λόγω τουλιγοστού χώρου, κάθε ασθενής επιτρέπεται να δεχτεί μόνο έναν επισκέπτη. Υπάρχουνεπίσης γυναίκες που περιμένουν να γεννήσουν. Όπου και αν κοιτάξεις, μέσα καιγύρω από το νοσοκομείο, βλέπεις εγκύους γυναίκες να γονατίζουν, να λαχανιάζουν,να ξαπλώνουν στο πάτωμα ή να στηρίζονται στους τοίχους. Ζητούν βοήθεια, κάποιεςφωνάζουν ή κλαίνε. Η Πέτρα Ρέιγνερς, επικεφαλής της αποστολής των ΓΧΣ στην Αϊτήεξηγεί: «Έχουμε ξεκινήσει το πρόγραμμα από το Μάρτιο και από τότε έχουμεαπίστευτη δουλειά. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, γιατί τα νοσοκομεία που ανήκουνστο Υπουργείο Υγείας δε λειτουργούν σωστά. Έχουν ελλείψεις σε προσωπικό αλλάακόμα και αν έχουν προσωπικό, έχουν συνεχώς απεργίες.

Στην περιοχή γύρω από το νοσοκομείο μας υπάρχουν έξι πλήρως εξοπλισμένεςχειρουργικές αίθουσες που δε χρησιμοποιούνται καθόλου. Μπορεί κάποιος να λάβειιατρική περίθαλψη σε ιδιωτικά νοσοκομεία, αλλά αυτά είναι πολύ ακριβά. Ωςαποτέλεσμα, πολλές γυναίκες γεννούν στο σπίτι. Ωστόσο, μπορεί και να πεθάνουν ανπαρουσιάσουν την παραμικρή επιπλοκή, γιατί δεν έχουν λεφτά να πληρώσουν γιαιατρική περίθαλψη. Για το λόγο αυτό ανοίξαμε το νοσοκομείο.Προσπαθούμε να φτάσουμε στις γυναίκες που ζουν στις βίαιες γειτονιές τηςπόλης».          

Στο «Τζουντ Αν», οι ΓΧΣ παρέχουν δωρεάν ιατρική περίθαλψη σε εγκύουςγυναίκες, αλλά ανταποκρίνονται σε τόσο μεγάλες ανάγκες, που κινδυνεύουννα πέσουν οι ίδιοι θύματα της μεγάλης ανταπόκρισης. Αυτή τη στιγμή, κάθεμέρα έχουν πάνω από 30 τοκετούς στην αίθουσα χειρουργικών επεμβάσεων,καθώς η μία καισαρική τομή διαδέχεται την άλλη. «Προσπαθούμε ναπεριοριστούμε, αναλαμβάνοντας τα πιο περίπλοκα περιστατικά, αυτά που διατρέχουντο μεγαλύτερο κίνδυνο. Έχουμε πολλούς επικίνδυνους τοκετούς. Σεπολλούς από αυτούς έχουμε γυναίκες με προεκλαμψία. Αν δεν τις βοηθήσει κάποιοςάμεσα, κινδυνεύουν να πεθάνουν», εξηγεί η Πέτρα Ρέιγνερς. 

Η Αϊτή έχει το υψηλότερο ποσοστό μητρικής θνησιμότητας στο δυτικό ημισφαίριο.Το 2004, στην Αϊτή για κάθε 100.000 γεννήσεις, 523 γυναίκες πέθαναν (σεσύγκριση με 8 θανάτους για κάθε 100.000 γεννήσεις στην Ευρώπη). Αλλά τατελευταία δύο χρόνια, είναι πολύ πιθανό να έχει επιδεινωθεί η κατάσταση λόγω τηςαυξανόμενης βίας. 

Υπάρχουν ακόμα γυναίκες που τα μωρά τους δεν έχουν τη σωστή θέση μέσα στηνκοιλιά τους και οι οποίες δεν μπορούν να γεννήσουν κανονικά. Χωρίς καισαρικήτομή δεν μπορούν να επιβιώσουν και χωρίς ιατρική περίθαλψη στο σπίτι είναι πολύπιθανό να έχουν ένα άσχημο τέλος. Οι γιατροί δεν επισκέπτονται τιςφτωχές και επικίνδυνες γειτονιές, γιατί ο κίνδυνος να πέσουν θύματα απαγωγήςείναι μεγάλος. Οι γυναίκες που κάνουν έκτρωση στο σπίτι και αναπτύσσουνκάποια μόλυνση λόγω της έκτρωσης, κινδυνεύουν να χάσουν τη ζωή τους όταν δενμπορούν να λάβουν ιατρική βοήθεια. Στο «Τζουντ Αν» μπορούν να λάβουν τηναπαραίτητη περίθαλψη, αλλά συνήθως ντρέπονται που έχουν κάνει έκτρωση και δεντολμούν να έρθουν στο νοσοκομείο.   

Και υπάρχουν κι άλλα. Η ιστορία της Νέλλυ αναδεικνύει τα μεγαλύτεραπροβλήματα όσων ζουν στο Πορτ-ο-Πρενς: την ανασφάλεια και τη φτώχεια. ΗΝέλλυ έκανε καισαρική τομή στο «Τζουντ Αν» και τώρα αναρρώνει από την εγχείριση.Αλλά αναρρώνει επίσης και από όλα όσα έπρεπε να περάσει μέχρι να κάνει τηνεγχείριση. Στην αγκαλιά της κρατάει τη νεογέννητη κόρη της Πατρίσια (3.300γραμμάρια), ενώ ο σύζυγός της κάθεται δίπλα στο κρεβάτι της. Δείχνει το ίδιοκαταβεβλημένος όσο και η γυναίκα του. «Οι πόνοι του τοκετού είχαν αρχίσει εδώκαι ώρα και ένιωθα ότι είχε φτάσει η στιγμή να γεννήσω, αλλά το μωρό δενέβγαινε. Ήταν πολύ μεγάλο. Δεν άντεχα άλλο», λέει η Νέλλυ. «Ήταν ήδη αργά»,συνεχίζει ο Πάτρικ. «Θέλαμε να πάμε στο νοσοκομείο, αλλά δεντολμούσαμε να βγούμε στο δρόμο. Μένουμε σε μία γειτονιά όπου συχνά δέχεται πυροβολισμούς. Έχουμε συνηθίσει στη βία αλλά τη νύχτα είναι πάραπολύ επικίνδυνο να βγει κανείς έξω». Μόλις ξημέρωσε, η Νέλλυ και ο Πάτρικ ήρθανστο «Τζουντ Αν» και η Νέλλυ γέννησε με καισαρική τομή.

Η Νέλλυ και ο Πάτρικ ζουν στο Μπελ Αιρ, μία από τις πιο βίαιεςπεριοχές του Πορτ-ο-Πρενς. Μένουν στο κέντρο της γειτονιάς, σε ένασπίτι φτιαγμένο από τσίγκους, μαζί με όλη την οικογένεια: τη μητέρα της Νέλλυ,τον αδερφό της και τη γυναίκα του μαζί με τα δύο παιδιά τους, τον κουνιάδο τηςκαι τα τρία του παιδιά. Η αδερφή της Νέλλυ πέθανε πριν από λίγους μήνες.Παραμένει άγνωστο το πώς πέθανε, αλλά αυτό που ξέρουμε είναι ότι χτυπήθηκε απόμία σφαίρα. Ακόμα και η αστυνομία δεν τολμάει να μπει στην περιοχή καιπαρά την παρουσία των κυανόκρανων στρατιωτών του ΟΗΕ, η βία συνεχίζεται.Οι συμμορίες έχουν τον έλεγχο της περιοχής. «Θα θέλαμε ναζούσαμε κάπου αλλού και να ήμασταν περισσότερο ασφαλείς, αλλά δεν έχουμε πού ναπάμε. Δεν έχουμε χρήματα». λέει ο Πάτρικ με ντροπή. «Ζούμε μέσαστην αγωνία», λέει η Νέλλυ. «Ζούμε μέσα στο φόβο και είμαστε απελπισμένοι. Αλλάη γέννηση της Πατρίσια είναι μία αχτίδα φωτός. Θα μας φέρει την ευτυχία».    

Κάθε γυναίκα έχει και από μια ιστορία να πει. Ξανά και ξανά ακούμε γιαγυναίκες που θα είχαν πεθάνει αβοήθητες. Οι ιατρικές συνεδρίες και η επιλογή τωνασθενών πραγματοποιούνται στο ισόγειο του νοσοκομείου. Αυτό γίνεται γιατί δενεισάγονται όλες οι έγκυες γυναίκες για νοσηλεία. Μόνο αυτές που διατρέχουνμεγάλο κίνδυνο νοσηλεύονται στο νοσοκομείο. Οι υπόλοιπες θα πρέπει να πάνε κάπουαλλού να γεννήσουν το μωρό τους. Η επικεφαλής της αποστολής Πέτρα Ρέιγνερςεξηγεί: «Σίγουρα, αν μια γυναίκα είναι έτοιμη να γεννήσει, δεν αρνούμαστε να τηνβοηθήσουμε. Αλλά έχουμε περιορισμένη χωρητικότητα (59 κλίνες)».

Στο δεύτερο όροφο, ακούγονται παντού γυναικείες φωνές. Καθώς οι δύο αίθουσεςτοκετού και η χειρουργική αίθουσα είναι συνεχώς γεμάτες, πολλές γυναίκες δενέχουν άλλη επιλογή από το να γεννήσουν στο διάδρομο. «Είναι σα να βρίσκεσαι σεεργοστάσιο», λέει η Σάρα Σενμπέτο. Η Σάρα είναι μαία και φαίνεται ότι δεν έχειχρόνο ούτε για να πάρει ανάσα: «Έρχονται τόσες γυναίκες εδώ. Σχεδόν δεν μπορούμενα τα βγάλουμε πέρα. Συνήθως έχουμε περισσότερη δουλειά τα βράδια. Ηπλειονότητα των ασθενών μας διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο: είναι έγκυες με δίδυμα,έχουν προεκλαμψία  (υψηλή πίεση που ακολουθείται από μία επιληπτικήκρίση). Δυστυχώς, μπορούμε να βοηθήσουμε μόνο ένα μικρό αριθμό γυναικώνστο Πορτ-ο-Πρενς. Μπορούμε μόνο να σώσουμε όσες γυναίκες καταφέρνουν να φτάσουνμέχρι εδώ». 

Στον τελευταίο όροφο του «Τζουντ Αν» νοσηλεύονται οι νέες μητέρες με τα μωράτους. Αυτές είναι οι γυναίκες που κατάφεραν να επιβιώσουν. Θα περίμενε κανείς ναδει μόνο χαρούμενα πρόσωπα, αλλά εδώ συμβαίνει μάλλον το αντίθετο. Οιπερισσότερες μητέρες είναι εξαντλημένες και ανησυχούν για τα παιδιά τους.Τα ποσοστά θνησιμότητας για τα παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών είναιιδιαίτερα υψηλά. Η ιστορία της Κάθριν μιλάει από μόνη της. Μόλιςγέννησε δίδυμα. «Γέννησα το πρώτο μου παιδί, ένα αγόρι, στο σπίτι. Αλλά τοδεύτερο παιδί δεν ήθελε να βγει. Είχε καθίσει πλάγια μέσα στην κοιλιά μου.ΣτοΓενικόΝοσοκομείοαρνήθηκανναμεβοηθήσουν.Μετά ήρθα εδώ όπου μου έκαναν επέμβαση». Το δεύτερο παιδί, ένα κορίτσι, δενανέπνεε όταν έκοψαν τον ομφάλιο λώρο. Επίσης, η καρδιά της χτυπούσε πολύαδύναμα. Η Σάρα Σενμπέτο, η μαία, εξηγεί: «Για πάνω από μία ώρα προσπαθούσαμε νασώσουμε αυτό το μωρό. Νομίζαμε ότι δε θα τα κατάφερνε. Και ξαφνικά το μωρόάρχισε να αναπνέει από μόνο του».   

Αυτή ήταν η δέκατη γέννα της Κάθριν. Από τις εννιά προηγούμενες, της είχανμείνει μόνο πέντε παιδιά ζωντανά. Τα δίδυμα, ο Κάρλυν και η Καρολίν, είναι τοέκτο και το έβδομο από τα παιδιά της. Αλλά η Κάθριν και τα δύο της μωρά δε θακάνουν πάρτι για να γιορτάσουν τη γέννηση. Στο Πορτ-ο-Πρενς μόνο οιπλούσιοι Αϊτινοί μπορούν να γιορτάσουν τα γενέθλιά τους. Η μεγαλύτερη πλειοψηφίατου πληθυσμού δεν έχει τα χρήματα για γιορτές. Οι περισσότεροι άνθρωποι δενέχουν λεφτά ούτε για να ζήσουν.  

Η μόνη πολυτέλεια των νέων μαμάδων είναι ένα πολύ καλό γεύμα για να τιςβοηθήσει να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους: σούπα λαχανικών ή κοτόπουλο μεμπανάνες. Μετά από το γεύμα αυτό, η ζωή και ο αγώνας για επιβίωση συνεχίζονται.

Οι ΓΧΣ στην Αϊτή

Η ιστορία της Αϊτής χαρακτηρίζεται από πολλές περιόδους έντονης βίας. Παράτην εκεχειρία που ξεκίνησε από την εποχή των εκλογών στις αρχές του 2006, η βίαεξακολουθεί να ξεσπάει αρκετά συχνά, οι απαγωγές είναι σύνηθες φαινόμενο και ηιατρική περίθαλψη παραμένει μη προσβάσιμη.   

Οι ΓΧΣ παρεμβαίνουν στην Αϊτή από το 1991. Στο Πορτ-ο-Πρενς οι ΓΧΣλειτουργούν αυτή τη στιγμή τέσσερα Κέντρα Υγείας. Στο «Τζουντ Αν» οιέγκυες που διατρέχουν κίνδυνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους μπορούν ναλάβουν ιατρική περίθαλψη. Όσες ζουν με τον ιό HIV περιθάλπονται με αντιρετροϊκάφάρμακα για να μην μεταδοθεί η ασθένεια στα παιδιά τους. Επίσης, λαμβάνουνπερίθαλψη τα θύματα σεξουαλικής βίας. Οι ΓΧΣ ζητούν από την κυβέρνηση της Αϊτήςνα παρέχει ιατρική περίθαλψη στις έγκυες γυναίκες. Το νοσοκομείο «Σαιντ Κάθριν»στο Σιτέ Σολέιγ, χωρητικότητας 78 κλινών, παρέχει επείγουσα φροντίδα σε θύματατης βίας, πραγματοποιεί κατά μέσο όρο κάθε μήνα 4.000 ιατρικές συνεδρίεςπρωτοβάθμιας υγείας και εισάγει για νοσηλεία 100 ασθενείς κάθε μήνα. ΟιΓΧΣ παρέχουν επείγουσα περίθαλψη στο νοσοκομείο «Σαιντ Ζοζέφ» και λειτουργούνένα κέντρο φυσικής αποκατάστασης, χωρητικότητας 48 κλινών στην περιοχή Πακότ.Στο Πετί Ριβιέρ ντε λ' Αρτιμπονίτ, οι ΓΧΣ παρέχουν υποστήριξη στις δομές υγείας.