«Δεν θα ξεχάσω την Εσθέρ, ένα 12χρονο κορίτσι που έφερε διαμπερές τραύμα από σφαίρα στον ώμο… Την βρήκαμε να μας περιμένει στην αυλή του ιατρικού κέντρου της περιοχής. Δεν μίλησε ούτε παραπονέθηκε καθόλου. Χειρουργήθηκε και λίγες μέρες μετά την είδα να κάθεται υπομονετικά, περιμένοντας το εξιτήριό της…»
Έφτασα στο Κααμπόνγκ στις αρχές Ιουλίου του 2010 για να δουλέψω ως συντονίστρια του προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Το Κααμπόνγκ βρίσκεται στη βορειοανατολική Ουγκάντα, ανάμεσα στα σύνορα με το Νότιο Σουδάν και την Κένυα. Αν και είχα ξαναβρεθεί στην περιοχή, αυτή ήταν η πρώτη μου αποστολή με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Ήμουν ενθουσιασμένη και ανυπομονούσα να γνωρίσω τη δράση της οργάνωσης από κοντά. Επρόκειτο για ένα πρόγραμμα παροχής υπηρεσιών υγείας σε παιδιά, εγκύους και θύματα βίας. Οι υπηρεσίες υγείας που παρέχονται από το κράτος στην περιοχή είναι πολύ χαμηλής ποιότητας έως ανύπαρκτες σε ορισμένες περιοχές της περιφέρειας. Ο λόγος; Η ευρύτερη περιοχή –Καραμότζα, μέρος της οποίας είναι η περιφέρεια του Κααμπόνγκ- είναι παραμελημένη εδώ και δεκαετίες. Στα υπάρχοντα ιατρικά κέντρα και το νοσοκομείο της περιοχής οι ελλείψεις σε ιατροφαρμακευτικό υλικό αλλά κυρίως σε εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό είναι τεράστιες. Και πέρα από αυτό, ένα μικρό αυτοκίνητο εκτελεί χρέη ασθενοφόρου, όταν δεν είναι χαλασμένο και υπάρχει διαθέσιμος οδηγός. Ούτε λόγος για ιατρικό προσωπικό υπεύθυνο για τη συνοδεία ασθενών. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν περίπου 285.000 άνθρωποι να μην έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική περίθαλψη. Η ελονοσία, ο υποσιτισμός και η διάρροια είναι οι κυριότερες ασθένειες και οι κύριες αιτίες θανάτου μικρών παιδιών.
Οι βασικές δραστηριότητες των ανθρώπων στην περιοχή είναι η εκτροφή ζώων και σε μικρότερο βαθμό η καλλιέργεια της γης. Βέβαια, εδώ οι ίδιες οι αγελάδες δεν χρησιμοποιούνται για να καλύψουν διατροφικές ανάγκες. Η κατανάλωση μοσχαρίσιου κρέατος ή η εμπορία του είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Καθώς οι αγελάδες αποτελούν τη βασική περιουσία και τον πλούτο των ιδιοκτητών τους, αποτελούν και βασικό παράγοντα διαμάχης και συγκρούσεων μεταξύ των κατοίκων της περιοχής. Γι’ αυτό και η ομάδα καλούνταν συχνά να παρέχει βοήθεια σε τραυματίες και θύματα βίας. Οι διαμάχες αυτές συνέβαιναν κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας που η ομάδα μας δεν μπορούσε να κινηθεί στους δρόμους για λόγους ασφάλειας. Έτσι, ήμασταν αναγκασμένοι να περισυλλέγουμε τα θύματα την επόμενη ημέρα. Δεν θα ξεχάσω την Εσθέρ, ένα 12χρονο κορίτσι που έφερε διαμπερές τραύμα από σφαίρα στον ώμο. Είχε τραυματιστεί κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης στο χωριό της γύρω στις 9 το βράδυ της προηγούμενης μέρας. Το ασθενοφόρο μας κατάφερε να κινηθεί την επόμενη μέρα το πρωί. Την βρήκαμε να μας περιμένει στην αυλή του ιατρικού κέντρου της περιοχής της το οποίο ήταν κλειστό επειδή ήταν Κυριακή. Ήταν τελείως ανέκφραστη, δεν έκλαιγε και δεν μιλούσε καθόλου. Μπήκε στο ασθενοφόρο μαζί με μια συγγενή της και την μεταφέραμε στο νοσοκομείο. Δεν μίλησε, ούτε παραπονέθηκε καθόλου κατά τη διάρκεια της διαδρομής, και όταν φτάσαμε, πήδηξε από το ασθενοφόρο χωρίς βοήθεια. «Αυτοί οι άνθρωποι είναι τόσο σκληραγωγημένοι που ακόμα και τα παιδιά δεν κλαίνε», σκέφτηκα, εντυπωσιασμένη από την αντοχή και την υπομονή ενός παιδιού που σίγουρα πονούσε πολύ! Η μικρή Εσθέρ χειρουργήθηκε και λίγες μέρες μετά την είδα να κάθεται υπομονετικά στην άκρη του κρεβατιού της περιμένοντας το ίδιο υπομονετικά το εξιτήριό της…
Πέρα από θύματα ενόπλων συγκρούσεων οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουμε ιατρική βοήθεια και σε θύματα κάθε μορφής βίας. Είχαμε πολύ συχνά περιστατικά οικογενειακής και σεξουαλικής βίας. Επίσης εργαζόμαστε για τη βελτίωση της πρόσβασης και της ποιότητας στην παιδιατρική φροντίδα και στην αναπαραγωγική υγεία. Πέρυσι, παρείχαμε ιατρική φροντίδα σε περισσότερους από 35.000 ανθρώπους στο Κααμπόνγκ, κυρίως μέσω κινητών μονάδων, και σε παιδιά κάτω των 5 ετών. Επιπλέον, οι ομάδες μας πρόσφεραν βοήθεια σε διάφορα κέντρα του Υπουργείου Υγείας και στο νοσοκομείο αναφοράς της περιφέρειας. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσφέρουμε, ακόμη, βοήθεια για τα κρούσματα κίτρινου πυρετού στην επαρχία Αμπίμ και για τα κρούσματα αφρικανικής τρυπανοσωμίασης, μιας ασθένειας ενδημικής στην Ουγκάντα, συγκεκριμένα στην περιοχή του Ανατολικού Νείλου. Επιπλέον, επιβλέψαμε και εκπαιδεύσαμε το εθνικό προσωπικό στη διάγνωση και θεραπεία αυτής της ασθένειας, και προσφέραμε βοήθεια στο σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης. Πέρα, ωστόσο, από την παροχή ιατρικής βοήθειας σε ευπαθείς ομάδες, σημαντικό μέρος του έργου της αποστολής ήταν να καταδείξει την έλλειψη ιατρικών υπηρεσιών στην περιοχή, και να πιέσει διαφόρους εμπλεκόμενους παράγοντες, όπως το Υπουργείο Υγείας, διεθνείς χρηματοδότες ή άλλες οργανώσεις για την επείγουσα ανάγκη βελτίωσης της κατάστασης.
