Παγκόσμια Ημέρα του Μετανάστη - Το ανθρώπινο κόστος των μεταναστευτικών πολιτικών

Προσπαθώντας να γλιτώσουν από τον πόλεμο, την εξαθλίωση ή ακόμα και την κατάφορη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες καταγωγής τους, υπομένουν δύσκολα και επικίνδυνα ταξίδια για να φτάσουν στην Ευρώπη. Όταν όμως καταφέρνουν τελικά να φθάσουν, πολλοί από αυτούς βρίσκονται αντιμέτωποι με την παρατεταμένη κράτηση, άθλιες συνθήκες διαβίωσης και έλλειψη πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη. Άλλοι παραμένουν παγιδευμένοι έξω από την Ευρώπη ή αναχαιτίζονται και αναγκάζονται να επιστρέψουν πίσω στις χώρες τους, όπου η ζωή και η υγεία τους βρίσκονται σε κίνδυνο. Ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας του Μετανάστη, η διεθνής ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ) καλεί τις κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη να σεβαστούν τη ζωή και την αξιοπρέπεια των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο και να βελτιώσουν την πρόσβασή τους σε βασικές υπηρεσίες, όπως η στέγαση και η ιατρική περίθαλψη. 

Οι ομάδες των ΓΧΣ παρέχουν βοήθεια σε μετανάστες και αιτούντες άσυλο σε διαφορετικά στάδια του ταξιδιού τους. Στις χώρες προέλευσης, όπως στη Σομαλία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και τη Νιγηρία, οι ΓΧΣ αντιμετωπίζουν τις ιατρικές επιπτώσεις της βίας και της εξαθλίωσης. Στο Μαρόκο, την Ελλάδα, τη Μάλτα, την Ιταλία και τη Γαλλία οι ομάδες των ΓΧΣ παρέχουν ιατρική περίθαλψη και ψυχολογική υποστήριξη σε όσους έχουν επιβιώσει από το ταξίδι. Πολλοί μετανάστες και αιτούντες άσυλο διασχίζουν ερήμους και θάλασσες με κίνδυνο της ζωή τους, υπόκεινται στη βία και την εκμετάλλευση, φυλακίζονται και πέφτουν θύματα διακινητών και δικτύων παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων (trafficking). Όλο και πιο συχνά ασυνόδευτοι ανήλικοι και γυναίκες, πολλές από αυτές σε κατάσταση εγκυμοσύνης, πραγματοποιούν αυτό το επικίνδυνο ταξίδι.  
 
Οι πολιτικές ελέγχου των συνόρων που εφαρμόζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από μεμονωμένες χώρες αφήνουν πολλούς μετανάστες χωρίς τα απαιτούμενα έγγραφα και αιτούντες άσυλο παγιδευμένους στις πύλες της Ευρώπης για μεγάλες χρονικές περιόδους. Στο Μαρόκο οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο που προσπαθούν να εισέλθουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση ζουν συχνά κάτω από άθλιες και ταπεινωτικές συνθήκες και πέφτουν θύματα βίας και εκμετάλλευσης. Από το 2003 ως το 2009 οι ομάδες των ΓΧΣ στο Μαρόκο παρείχαν βοήθεια σε 4.000 άτομα που έπεσαν θύματα βίας. Στην Ιταλία οι ΓΧΣ αναγκάστηκαν να αποσύρουν την ομάδα τους από το νησί της Λαμπεντούζα, ύστερα από τη μεγάλη μείωση του αριθμού των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο που έφταναν στο νησί. Από τότε που η ιταλική κυβέρνηση άρχισε να εφαρμόζει αυστηρότερες πολιτικές στις αρχές του 2009, υπάρχουν αναφορές ότι τα καράβια με μετανάστες και αιτούντες άσυλο αναχαιτίζονται στη θάλασσα και υποχρεώνονται να επιστρέψουν πίσω στη Λιβύη, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι αυτοί να εκτίθενται για άλλη μια φορά στη βία που έχουν υποστεί στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη.

Αυτοί που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν συχνά συστηματική και παρατεταμένη κράτηση σε άθλιες συνθήκες. Παρά τις σοβαρές επιπτώσεις που έχει αυτό στη σωματική και ψυχική τους υγεία, η πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη είναι περιορισμένη, ενώ συχνά δεν τους προσφέρεται καμία ψυχολογική υποστήριξη. Στην Ελλάδα και τη Μάλτα, οι ΓΧΣ μέσα από την παρέμβασή τους στα κέντρα κράτησης για μετανάστες χωρίς έγγραφα και αιτούντες άσυλο έχουν διαπιστώσει υψηλά ποσοστά κατάθλιψης, άγχους και διαταραχών μετα-τραυματικού στρες. «Τα κέντρα κράτησης είναι ασφυκτικά γεμάτα, ενώ επικρατούν φρικτές συνθήκες υγιεινής. Επίσης, είναι φοβερά αγωνιώδες για ένα μετανάστη να είναι κρατούμενος χωρίς ουσιαστικά να έχει διαπράξει κάποιο έγκλημα και να βιώνει ταυτόχρονα την αβεβαιότητα για το μέλλον», τονίζει ο Χρήστος Παπαϊωάννου, Συντονιστής Πεδίου στο πρόγραμμα των ΓΧΣ στην Ελλάδα.

Όταν η κράτηση τελειώσει, το μέλλον είναι δυσοίωνο για πολλούς από αυτούς και η πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη παραμένει αβέβαιη. Ακόμα, όμως και όταν παρέχεται ιατρική περίθαλψη, τα γλωσσικά εμπόδια, η έλλειψη πληροφόρησης και ο φόβος της καταγγελίας αποτρέπουν τους μετανάστες από το να ζητήσουν βοήθεια. Στη Γαλλία, οι ΓΧΣ προσφέρουν ψυχολογική υποστήριξη σε αιτούντες άσυλο. Πολλοί υποφέρουν από σοβαρές ψυχολογικές διαταραχές ως αποτέλεσμα της βίας και των διώξεων που βίωσαν στη χώρα τους, του δύσκολου ταξιδιού και της έλλειψης στέγης στη Γαλλία. Από το 2007, οι ΓΧΣ έχουν εξετάσει στο Παρίσι πάνω από 7.000 αιτούντες άσυλο, από τους οποίους οι μισοί είχαν ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξης.

«Η εμπειρία μας δουλεύοντας με αυτούς τους ανθρώπους σε διαφορετικά στάδια του ταξιδιού τους, μας επιτρέπει να κατανοήσουμε σε βάθος τη μεγάλη δοκιμασία που περνούν. Πρόκειται για έναν ευάλωτο πληθυσμό που πραγματοποιεί ένα πολύ δύσκολο ταξίδι κατά τη διάρκεια του οποίου αντιμετωπίζει συχνά τη βία και την εκμετάλλευση. Όταν τελικά αυτοί οι άνθρωποι φτάσουν στην Ευρώπη, ελπίζοντας ότι αυτό θα είναι και το τέλος των τραυματικών γεγονότων που έχουν βιώσει, βρίσκονται αντιμέτωποι με την κράτηση, με φρικτές συνθήκες διαβίωσης, περιορισμένη πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη και κοινωνικό αποκλεισμό. Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι μεταναστευτικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αποπνέουν σεβασμό στη ζωή και την αξιοπρέπεια αυτών των ανθρώπων επιτρέποντάς τους την πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη και την ψυχολογική υποστήριξη,» δηλώνει η Λίζμπεθ Σόκαερτ (Liesbeth Schockaert), σύμβουλος των ΓΧΣ σε θέματα ανθρωπιστικής βοήθειας.

  Για περισσότερες πληροφορίες:

 Ιστοσελίδα
 www.msf.gr
 Blog Xoris Synora
 http://xorissynora.msf.gr