από το Χρήστο Χρήστου,
γιατρό στο πρόγραμμα των ΓΧΣ στη Ζάμπια
Κάθε πρωί ξυπνάς από τους ήχους των πουλιών στο παράθυρό σου και τον κόκορα του γείτονα που έχει λαλήσει από τα άγρια χαράματα. Πίνεις τον καφέ σου στην αυλή, μ' ένα δροσερό αεράκι να χαϊδεύει τα αυτιά σου και τον ήλιο να σε κοιτάει κατάματα καθώς ανεβαίνει ψηλά.
 |
© Julie Remy |
Ένας πρόχειρος σχεδιασμός για το πρόγραμμα της ημέρας είναι πάντα σημαντικός και έχει και πολύ πλάκα. Ναι, έχει πλάκα να βλέπεις όλους αυτούς τους τύπους που μαζεύτηκαν εκεί, από διάφορες χώρες του κόσμου, για να δουλέψουν μαζί σου. Είναι η Paige από τον Καναδά, ο Maxim από τη Ρωσία, η Kristine από τη Νορβηγία, η Sue από την Αγγλία, ο Daniel, ο Γιάννης, η Ελένη και η Christa, η 60χρονη «γιαγιά» μας από την Αυστρία. Λίγο πολύ, κουβαλάνε όλοι τους τα ίδια μυαλά με σένα.
Τα αυτοκίνητα ξεκινάνε για διάφορους προορισμούς αλλά εσύ προτιμάς να περπατήσεις μαζί με τον Daniel, μιας και το νοσοκομείο δεν απέχει πάνω από ένα τέταρτο και η διαδρομή είναι απολαυστική. Ξεκινάς σφυρίζοντας και συνειδητοποιείς για άλλη μια φορά πόσο πολύ έχει αλλάξει η καθημερινότητά σου, μαζί με το περιβάλλον γύρω σου. Έρχονται στο μυαλό σου τα πρωινά ξυπνήματα πίσω, στη δυτική σου κοινωνία, με την τσίμπλα στο μάτι, το αλαλούμ στους δρόμους, τη μιζέρια των γραφείων και τα παζάρια των νοσοκομείων. Και είναι τότε που σκέφτεσαι πως αυτός είναι ένας καλός λόγος να μην βρίσκεσαι εκεί, αλλά εδώ...
Και ενώ πλανάσαι μέσα στις σκέψεις σου και στους δρόμους της αγοράς, έχεις όλο και πιο έντονη την αίσθηση ότι ζεις μέσα σε έναν από αυτούς τους ονειρικούς πίνακες του Σαγκάλ. Η φαντασία της φύσης είναι αστείρευτη, η σαβάνα απέραντη και ο ουρανός σε αγκαλιάζει από παντού.
Θα μπορούσες να συνεχίσεις στο ίδιο μοτίβο την περιγραφή και να συνθέσεις έτσι άλλο ένα από αυτά τα πολύ όμορφα παιδικά παραμυθάκια, αλλά πλησιάζεις στην κλινική και από μακριά βλέπεις να ξεπροβάλλουν πρόσωπα γνωστά και άγνωστα, που είναι εκεί από νωρίς και σε περιμένουν. Το θέαμα θα μπορούσε κάποιος να το χαρακτηρίσει σοκαριστικό, αλλά εσύ το έχεις συνηθίσει. Είναι οι HIV ασθενείς σου. Πολλοί από αυτούς ήρθαν σήμερα για πρώτη φορά στην κλινική. Τους άλλους τους ξέρεις. Έχεις μάθει πλέον και να τους ξεχωρίζεις. Όχι βάσει των χαρακτηριστικών τους, αλλά της φυσικής τους κατάσταση. Ξέρεις σε ποιο στάδιο της αρρώστιάς τους βρίσκονται και τι ζητάνε από σένα.
Βοήθεια και ελπίδα είναι αυτό που ζητάνε, και είναι τότε που σκέφτεσαι πως αυτός είναι άλλος ένας καλός λόγος που βρίσκεσαι εδώ...
Ο Mubiana ήρθε για να πάρει τα αντιρετροϊκά του για τον επόμενο μήνα. Ήδη αισθάνεται πολύ καλύτερα από τότε που τα ξεκίνησε. Ο Justine περιμένει από τα χαράματα γιατί τον έχει τρελάνει η διάρροια της τελευταίας βδομάδας. Η Elizabeth πάσχει από σάρκωμα Kaposi και ήρθε για τη δεύτερη συνεδρία της χημειοθεραπείας, αλλά δυστυχώς το φάρμακο έχει εξαντληθεί και θα φύγει αβοήθητη. Η συμπαθέστατη mrs Lucy ήρθε αποφασισμένη να αρχίσει τα αντιρετροϊκά, αλλά είναι μόνη της και δεν υπάρχει κάποιος να τη στηρίξει κατά τη διάρκεια της θεραπείας της. Θα τα καταφέρει;
Νωρίς το πρωί μέσα στους θαλάμους πέθανε η Σύλβια και αργότερα η Patricia, καθώς ήσουν έτοιμος να την εξετάσεις. Ο Jonathan έχει σταθεροποιηθεί κάπως, πράγμα που σημαίνει πως δε θα πεθάνει σήμερα. Θα πεθάνει μάλλον αύριο και για αυτό η μάνα του σου ζήτησε, εμφανώς καταβεβλημένη, να σταματήσεις κάθε προσπάθεια παρηγορικής θεραπείας και να τους αφήσεις να γυρίσουν πίσω στο χωριό τους, όπου και θα τους κοστίσει λιγότερο η κηδεία του. Τι μπορείς να της πεις;
Η μέρα προχωράει και εσύ παρακολουθείς το θάνατο να θερίζει γύρω σου ανθρώπους κάθε ηλικίας, κάθε θρησκείας και κάθε κοινωνικής - οικονομικής τάξης. Και δεν είσαι σίγουρος αν όλοι είναι παιδιά του ίδιου θεού, αλλά είσαι βέβαιος πως ΟΛΟΙ ανήκουν στο θάνατο.
Μόνο που δε σου πάει να τον αφήνεις έτσι, και παλεύεις να αρπάξεις από τα χέρια του έστω και ένα ακόμη από τα υποψήφια θύματά του. Όπως τον Musonda, την Abiness, τον Cioba. Κρίμα που δεν κατάφερες το ίδιο και με την μικρή Paulina ή την Ireen.
Και μοιάζει αυτό το αλισβερίσι τόσο οδυνηρό, αλλά και τόσο ελπιδοφόρο...
Τέλος πάντων, φτάνει η ώρα για το μεσημεριανό και όλοι μοιάζουν να θέλουν να διηγηθούν τόσα, αλλά προτιμούν να μην πουν τίποτε, γιατί τα είπαν χθες και προχθές και τίποτε πια δεν μοιάζει διαφορετικό σ' αυτές τις ιστορίες, εκτός από το γεγονός ότι είναι μοναδικές για εκείνους που τις ζούνε.
Η συνάντηση με το Post Test Club είναι σε μισή ώρα και δεν πρέπει να καθυστερήσεις, μιας και σήμερα θα έχετε να συζητήσετε πολύ ενδιαφέροντα θέματα. Είναι η πιο ευχάριστη δραστηριότητα και το ξέρεις. Ξέρεις επίσης ότι είναι και η πιο ουσιαστική. Πιστεύεις στη δύναμη της κοινότητας και την αυτοδιαχείριση της. Και εδώ μαζεύονται όλοι εκείνοι (οροθετικοί και μη) που θέλουν να κάνουν πράξη ένα positive living. Σήμερα θα μιλήσετε για την πρώτη Δεκεμβρίου και τις εκδηλώσεις που θα οργανωθούν με σύνθημα την ελεύθερη πρόσβαση σε δωρεάν θεραπεία. Γιατί, όπως είπες "our health is not a commercial product; is a human right. And for the human rights we never ask, we never beg. We just DEMAND".
Έχουν ξεκινήσει και τα σχέδια για το guest house (το Post Test village, όπως σου αρέσει να το λες) που θέλετε να στηθεί, προκειμένου να φιλοξενεί όλους εκείνους που έρχονται από μακριά για να επισκεφτούν το νοσοκομείο και δεν τους φτάνει η μέρα να γυρίσουν πίσω στα χωριά τους.Σε λίγους μήνες ξέρεις πως θα καταφέρετε να φτάνετε εσείς, στις απομακρυσμένες περιοχές που ζούνε και δε θα περιμένεις αυτοί να έρθουν να σας βρουν. Και είναι αυτός ένας ακόμη λόγος για τον οποίο χαίρεσαι που βρίσκεσαι εδώ κάτω.
Αλλά δεν είναι μόνο η δυστυχία, η φτώχια, ο πόνος και ο θάνατος που σου λένε καλημέρα. Είναι και ένα ατέλειωτο πανηγύρι έρωτα και άλλων υπέροχων συναισθημάτων. Κυήματα μιας μήτρας που λέγεται ΖΩΗ.
Επίλογος
Η ώρα πέρασε και τερματίζεις τη μέρα διαβάζοντας ένα από τα άρθρα που πρόσφατα δημοσιεύθηκαν στις ΗΠΑ. Ξέρεις καλά πως ξεκίνησε και πάλι ο πόλεμος για την κυριαρχία των μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών, που ζητούν τον έλεγχο των αντιρετροϊκών. Ο τίτλος είναι ξεκάθαρος: Οι ΓΧΣ χορηγούν non qualified («μη πιστοποιημένα») φάρμακα δημιουργώντας ανθεκτικά στελέχη HIV.
Και είναι τότε, που δεν ξέρεις πώς να αντιδράσεις. Να γελάσεις, να θυμώσεις, να βρίσεις (πράγμα που ήδη έχεις κάνει) ή να βάλεις τα κλάματα;
Προτιμάς να το αφήσεις κάτω από το κρεβάτι σου, μαζί με τα άλλα. Εκείνα τα τόσα προβλήματα που δημιουργούνται γύρω σου και σε επηρεάζουν συνεχώς. Των φίλων εκεί πίσω, της οικογένειας σου, των Head-Quarters, της μικρής σου πολιτείας.
Και τότε πια κλείνεις τα μάτια, χωρίς να ξέρεις τελικά αν είσαι «πραγματικά ευτυχισμένος».
Είσαι απλά ανάλαφρος.
Χρήστος Χρήστου,
ARV doctor, Kawama PF Clinic[1], KDH[2]
MSF GR
Kapiri M' Poshi, Zambia
23 Νοεμβρίου 2004
