Λ.Δ. Κονγκό: ένας χρόνος αντιρετροϊκών στην Κινσάσα και τη σπαραγμένη περιοχή Μπουκάβου

Στις 15 Οκτωβρίου 2004 συμπληρώθηκε ο πρώτος χρόνος παροχής αντιρετροϊκής αγωγής από τους ΓΧΣ σε ανθρώπους με HIV/AIDS στην πόλη Μπουκάβου, στην ανατολική Λ.Δ. του Κονγκό. Το πρόγραμμα της οργάνωσης στο Μπουκάβου είναι αυτήν τη στιγμή το μοναδικό του είδους του σε ολόκληρη την ανατολική περιοχή της χώρας.

Παράλληλα, οι ΓΧΣ πραγματοποιούν ένα δεύτερο πρόγραμμα κατά του AIDS στην πρωτεύουσα της Λ.Δ. του Κονγκό, Κινσάσα, το οποίο ξεκίνησε την παροχή αντιρετροϊκής αγωγής τον Οκτώβριο του 2003.

Συνολικά, περισσότεροι από 456 άνθρωποι (127 στο Μπουκάβου και 329 στην Κινσάσα) λαμβάνουν αντιρετροϊκή αγωγή με την υποστήριξη των ΓΧΣ.

Ο ιός HIV διαδίδεται με ταχύτητα στη Λ.Δ. του Κονγκό. Σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες στη νότια αφρικανική ήπειρο, εδώ δεν υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα για την ακριβή εξάπλωση της ασθένειας. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί παράγοντες κινδύνου, όπως τα υψηλά ποσοστά σεξουαλικής βίας, ο εκτοπισμός των πληθυσμών εξαιτίας του πολέμου και η έλλειψη πρόσβασης σε προληπτική φροντίδα υγείας, που δημιουργούν την ανησυχία ότι η παγκόσμια επιδημία του AIDS έχει αρχίσει να πλήττει σοβαρά τη χώρα.

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι 100.000 πεθαίνουν από AIDS κάθε χρόνο στη Λ.Δ. του Κονγκό. Ο αριθμός των ανθρώπων με HIV/AIDS στη χώρα εκτιμάται στο 1.000.000 - αυτό σημαίνει ποσοστό εξάπλωσης της ασθένειας 4,2%.

Στην Κινσάσα, που έχει επτά εκατομμύρια κατοίκους, το ποσοστό εξάπλωσης εκτιμάται στο 3,8%, παρ' ότι πιστεύεται ότι ο αριθμός αυτός για τις ανατολικές περιοχές της χώρας είναι πολύ υψηλότερος από τον εθνικό μέσο όρο.

Το εθνικό πρόγραμμα κατά του AIDS στη Λ.Δ. του Κονγκό που έχει στόχο να καταπολεμήσει τη διάδοση του AIDS (PNLS) εκτιμά ότι 350.000 άνθρωποι έχουν εισαχθεί στο νοσοκομείο εξαιτίας του AIDS, από τους οποίους μόνο 1.500 έχουν πρόσβαση σε αντιρετροϊκά φάρμακα, κυρίως από ιδιωτικές πηγές.

Μέσω των προγραμμάτων τους κατά του AIDS στη Λ.Δ. του Κονγκό, οι ΓΧΣ έχουν θέλουν να δείξουν ότι είναι δυνατή η παροχή ποιοτικής φροντίδας -συμπεριλαμβανομένων των αντιρετροϊκών φαρμάκων- σε ανθρώπους με HIV/AIDS σε φτωχικά και εν δυνάμει ανασφαλή περιβάλλοντα, όπως η Λ.Δ. του Κονγκό που τώρα αναδύεται από χρόνια πολέμου.

Στις 26 Μαΐου 2004, ξέσπασαν στην πόλη Μπουκάβου ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ κυβερνητικών δυνάμεων και διαφωνούντων και υπήρξε φόβος ότι θα ξανάρχιζε ο πόλεμος στη Λ.Δ. του Κονγκό. Κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων των συγκρούσεων υπήρξαν εκτεταμένες λεηλασίες στο Μπουκάβου και αναφορές περί βιασμών, ενώ πιστεύεται ότι σκοτώθηκαν πάνω από 80 άνθρωποι.

Ασθενείς με AIDS υποστηριζόμενοι από τους ΓΧΣ, είτε στερήθηκαν προσωρινά την πρόσβαση στη θεραπεία τους είτε πέρασαν τα σύνορα προς τη Ρουάντα. Ωστόσο, ένα μέρος του προγράμματος διατηρήθηκε κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών και οι διακοπές στη χορήγηση της αγωγής ήταν λίγες. Το συνολικό ποσοστό συμμόρφωσης με την αντιρετροϊκή θεραπεία κατά την περίοδο της ανασφάλειας ήταν 92%.

Το πρόγραμμα κατά του AIDS στο Μπουκάβου είναι μοναδικό για τους ΓΧΣ, καθώς βρίσκεται σε περιβάλλον πραγματικής σύγκρουσης και αποδεικνύει ότι είναι δυνατή η παροχή ποιοτικής ιατρικής φροντίδας σε ανθρώπους με AIDS σε ανάλογα περιβάλλοντα. Στην Κινσάσα, ούτε ένας ασθενής δεν έχει σταματήσει να παίρνει την αντιρετροϊκή αγωγή του μέσα από το πρόγραμμα των ΓΧΣ, παρά τα κοινωνικά εμπόδια που παρουσιάζονται καμιά φορά για την παραμονή στη θεραπεία.

Γενικά, η προσέγγιση των ΓΧΣ στην αντιμετώπιση του AIDS στη Λ.Δ. του Κονγκό είναι η ενημέρωση για τους κινδύνους από την ασθένεια, η παροχή συμβουλευτικής και εξετάσεων καθώς και η πλήρης ιατρική φροντίδα, συμπεριλαμβανομένων των σωτήριων για τη ζωή αντιρετροϊκών φαρμάκων. Τα προγράμματα στο Μπουκάβου και στην Κινσάσα είναι σε μεγάλο βαθμό «πιλοτικά» προγράμματα, ώστε να αναπτυχθεί ένα απλοποιημένο μοντέλο ιατρικής περίθαλψης που θα μπορεί να αναπαραχθεί και αλλού στη χώρα από τις κρατικές δομές υγείας.

Οι ασθενείς που λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία αποτελούν οι ίδιοι τούς σημαντικότερους καταλύτες για την προώθηση αλλαγών στην αντιμετώπιση του προβλήματος του AIDS στην Λ.Δ. του Κονγκό. Πολλοί από τους ανθρώπους που υποστηρίζονται τώρα από τους ΓΧΣ ήταν πολύ κοντά στο θάνατο ή σε πολύ προχωρημένο στάδιο της μόλυνσης από τον HIV όταν ξεκίνησαν την αγωγή με τα αντιρετροϊκά.

«Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις πώς γύρισαν στη ζωή, παίρνουν βάρος, είναι υγιείς και χαμογελούν πάλι», λέει η γιατρός των ΓΧΣ Χέδερ Κάλμπερτ. «Σε ένα περιβάλλον με υψηλά επίπεδα στιγματισμού που σχετίζεται με το AIDS , εξαιτίας της έλλειψης εκπαίδευσης της κοινής γνώμης για την ασθένεια, οι άνθρωποι που απολαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία μπορούν να αποτελέσουν σημαντική κινητήρια δύναμη για άλλους ανθρώπους, δείχνοντας τι μπορεί να επιτευχθεί».

Ωστόσο, χρόνια πολέμου στη Λ.Δ. του Κονγκό έχουν πλήρως αποδιοργανώσει το σύστημα υγείας στη χώρα και οι εθνικές επενδύσεις για την αντιμετώπιση του AIDS συνιστούν μείζονα προτεραιότητα. Το Παγκόσμιο Ταμείο έχει αφιερώσει 35 εκατ. δολάρια στην περίθαλψη κατά του AIDS στη Λ.Δ. του Κονγκό τα επόμενα δύο χρόνια. Αλλά χρειάζονται περισσότερα χρήματα. Τα αντιρετροϊκά φάρμακα κοστίζουν 29 δολάρια το μήνα - και είναι απρόσιτα για τους περισσότερους κατοίκους της χώρας.

Πέρα από τη βελτίωση του μοντέλου φροντίδας που ήδη παρέχεται, και την αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που λαμβάνουν αντιρετροϊκά φάρμακα, τον επόμενο χρόνο οι ΓΧΣ σκοπεύουν να συνεργαστούν στενά με τοπικές και εθνικές υγειονομικές αρχές για να εξασφαλίσουν ότι θα διευρυνθεί η πρόσβαση στη θεραπεία για ανθρώπους με AIDS στη Λ.Δ. του Κονγκό. Εάν ενισχυθούν οι τοπικές δυνατότητες, η δράση κατά του εντεινόμενου προβλήματος του AIDS μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική. Αυτό θα συμβεί μόνο εάν διατεθούν περισσότερα αντιρετροϊκά φάρμακα και οι δωρητές χορηγήσουν τα αναγκαία κονδύλια.