Κώστας Παπαϊωάννου
Πρόεδρος ΔΣ, ΓΧΣ Ελλάδας
Από την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 27 Μαρτίου 2003
Βρισκόμαστε ήδη μπροστά σε ένα πόλεμο στο Ιράκ που κλιμακώνεται ολοένακαι περισσότερο και μαζί μ' αυτόν και οι αντιδράσεις σε όλον τον κόσμο.Οι ΓΧΣ δεν μπορεί παρά να στέκουν με ιδιαίτερη ανησυχία απέναντι στημεγάλη ανθρωπιστική κρίση και τις επιπτώσεις που αφορούν τον άμαχοπληθυσμό του Ιράκ. Γιατί όπως και σε άλλες μεγάλες ανθρωπιστικέςκρίσεις του πρόσφατου παρελθόντος, π.χ Αφγανιστάν, η τωρινή εμπόλεμησύρραξη παρουσιάζει χαρακτηριστικά, που μπορεί να αποτελέσουν τροχοπέδηστην αποτελεσματική διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας στον πληθυσμό.
Δεχωράει αμφιβολία ότι ο πόλεμος προκαλεί θύματα, αυξάνει τον πόνο και τηδυστυχία, καταστρέφει τον κοινωνικό ιστό μιας χώρας και αποτελεί τηνκύρια παράμετρο για να επικρατήσει η εξαθλίωση και να καταρρακωθεί ηανθρώπινη αξιοπρέπεια. Σήμερα όμως, οι σύγχρονοι πόλεμοι με τη μεγάλησυγκέντρωση δύναμης πυρός και τη χρήση των «έξυπνων» όπλων, προκαλούνμεγαλύτερο αριθμό θυμάτων μεταξύ των αμάχων ενώ ταυτόχρονα περιορίζουναπό τη φύση τους τον απαραίτητο «χώρο», που οι ανθρωπιστικές ΜηΚυβερνητικές Οργανώσεις χρειάζονται για να αναπτύξουν τη δράση τους. Γιατίπαρεμποδίζεται έτσι η δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στους πληθυσμούςπου βρίσκονται σε κίνδυνο και η προώθηση της ανθρωπιστικής βοήθειας μεβάση τις πραγματικές ανάγκες, όπως εκτιμώνται επιτόπου από τα μέλη τωνΜΚΟ. Αλλά και η τάση που δημιουργείται με την ανάμειξη τηςστρατιωτικής δράσης με την ανθρωπιστική βοήθεια, δημιουργεί συγχύσειςπου θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των εθελοντών τωνΜη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Γιατί τότε δε θα οδηγείται με κύριογνώμονα την κάλυψη των πραγματικών αναγκών των τοπικών πληθυσμών αλλάαντίθετα, από την ικανοποίηση πολιτικών σκοπιμοτήτων ή την εξυπηρέτησηαναγκών δημόσιας προβολής.
Στον πόλεμο του Αφγανιστάν, οιγύρω χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους με το ξέσπασμα της κρίσης,εμποδίζοντας έτσι τη μετακίνηση προσφυγικού ρεύματος σε ασφαλή μέρηεκτός των συνόρων. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και σήμερα στο Ιράκ, όπουόλες οι γύρω χώρες κρατούν τα σύνορά τους κλειστά, γεγονός πουαντιβαίνει σε βασικές αρχές του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Σε μιατέτοια περίπτωση το αδιαφιλονίκητο δικαίωμα της προστασίας της ζωής τουκάθε ανθρώπου και της οικογένειάς του διακυβεύεται και καταπατείται. Τοδικαίωμα της φυγής από τον κίνδυνο δε γίνεται σεβαστό. Σε μια ανάλογηκατάσταση, χρέος των ανεξάρτητων ανθρωπιστικών ΜΚΟ είναι ναγιγαντώσουν τη φωνή τους για το σεβασμό βασικών αξιών του διεθνούςδικαίου όπως είναι αυτές της διατήρησης ανοιχτών συνόρων, τηςπροστασίας της ζωής των αμάχων, της δυνατότητας ελεύθερης πρόσβασηςστους πληθυσμούς που βρίσκονται σε κίνδυνο και της εκπλήρωσης τωνστόχων της ανθρωπιστικής βοήθειας με βάση τις πραγματικές ανάγκες.
Αλλάτι από όλα τα παραπάνω είναι εφικτό με τις σημερινές συνθήκες τουπολέμου στο Ιράκ; Όντας τα σύνορα κλειστά, δεν έχει σημειωθείμετακίνηση πληθυσμών, δεν έχει υπάρξει προσφυγικό ρεύμα και δεν υπάρχειη δυνατότητα προσέγγισης των πληθυσμών στο εσωτερικό της χώρας, μεανεξάρτητους όρους. Η κλιμάκωση των συγκρούσεων επιτείνεται καθημερινάκαι η αύξηση της στρατιωτικής βίας επιβαρύνει τον άμαχο πληθυσμό.Επιπλέον, η διαπιστούμενη πρόθεση για προώθηση της ανθρωπιστικήςβοήθειας μέσω στρατιωτικών σχηματισμών χωρίς να είναι καταδικαστέα αφούπροβλέπεται ακόμα και από διεθνείς συνθήκες και κανείς δεν μπορεί νααπωλέσει το δικαίωμα της βοήθειας, αμφισβητείται από μεριάς τωνανεξάρτητων ΜΚΟ ως προς τους στόχους και την αποτελεσματικότητα, μέσααπό την εκτίμηση των αναγκών και τη μετέπειτα κάλυψή τους.
Έτσιπροκύπτει μία σειρά ερωτημάτων, που χαρακτηρίζουν ιδιαίτερα το θολότοπίο της ελληνικής πραγματικότητας, ως προς την ανθρωπιστική δράση,όπως:
Γι'αυτό οι ΓΧΣ, νιώθουν έντονο το ηθικό δίλημμα στη σημερινήπραγματικότητα. Προσπαθούν μέσα από μια κοινή προσπάθεια όλων τωντμημάτων τους να είναι κοντά στον τοπικό πληθυσμό, με ομάδες τόσο μέσαστη Βαγδάτη όσο και στις γύρω χώρες, ώστε να είναι σε θέση ναεκτιμήσουν τις ανάγκες άμεσα και να τις καλύψουν εφόσον οι συνθήκες τοεπιτρέψουν. Παράλληλα όμως, νιώθουν τεράστια την ευθύνη απέναντι στοκοινωνικό σύνολο, ώστε όταν θα ζητήσουν την οικονομική ενίσχυση για ταπρογράμματα που θα ξεκινήσουν στο μέλλον, να μπορούν να τα μετουσιώσουνσε δράση προς όφελος των πληθυσμών με τρόπο άμεσο και αποτελεσματικό.
Γιατίθεωρούμε ότι η δημόσια κατάθεση των δράσεων όλων των Μη ΚυβερνητικώνΟργανώσεων οφείλει να υπακούει στις αρχές της διαφάνειας, της εκτίμησηςτων πραγματικών αναγκών και της στόχο-θέτησης με βάση τις διαπιστωμένεςαυτές ανάγκες. Γιατί διαφορετικά μία αυτοαποκαλούμενη ανθρωπιστική δράση δεν θα ήταν τίποτα άλλο από την εκμετάλλευση του αισθήματος φιλανθρωπίας,που τόσο άμεσα και με περισσή ευαισθησία μπορεί να χαρακτηρίζει ένανενσυνείδητο πολίτη. Τον πολίτη της Ελλάδας ή του υπόλοιπου πλανήτη. Καιθάναι χρήσιμο γι' αυτόν κάποια στιγμή, να στέκεται με κριτική σκέψηαπέναντι στον καταιγισμό αιτημάτων και προθέσεων που συνθέτουν αυτότο... ατέλειωτο κομβόι ανθρωπισμού που εμφανίζεται στη χώρα μας σήμερα.
