Η κρυμμένη κρίση στο Όρος Έλγκον στην Κένυα: «Τρεφόμαστε απ’ τον κόπο των άλλων»

Πέρα από τη διάκριση των φατριών, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν. Τέτοιοι είναι η κτηνοτροφική έναντι της αγροτικής εκμετάλλευσης, τα ζητήματα διεκδίκησης της γης, το ξεκαθάρισμα παλιών λογαριασμών, εκδίκηση και αντεκδίκηση, καθώς και μια μακρόχρονη πολιτική ευαισθησία σχετικά με το διαμοιρασμό της γης σ’ αυτό το μέρος της Κένυας.

Σήμερα, ο άμαχος πληθυσμός είναι παγιδευμένος ανάμεσα στις βιαιοπραγίες των SDLF – ενός επαναστατικού πυρήνα ενάντια στα σχέδια της κεντρικής κυβέρνησης για την κατανομή της γης -, μιας ισχυρής επιχείρησης της αστυνομίας που προσπαθεί να αντιμετωπίσει τη βία και την ανομία της περιφέρειας του Όρους Έλγκον, και ομάδων εγκληματιών που επωφελούνται από το χάος που επικρατεί.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ) είναι μία από τις πολύ λίγες ανθρωπιστικές οργανώσεις που βοηθούν τους ανθρώπους που επηρεάζουν οι συγκρούσεις στην περιοχή. Είναι η μοναδική διεθνής ανθρωπιστική οργάνωση που βρίσκεται επί τόπου επί μονίμου βάσεως. Αντιμετωπίζοντας τις συνέπειες της βίας κατά αμάχων, οι δραστηριότητες των ΓΧΣ εστιάζουν κυρίως στο να κάνουν προσιτή τη δωρεάν ιατρική περίθαλψη υποστηρίζοντας τις δομές παροχής πρωτοβάθμιας ιατρικής περίθαλψης, διεξάγοντας εμβολιασμούς αλλά και επισκεπτόμενοι με κινητές ιατρικές μονάδες περιοχές που είναι πιο απομακρυσμένες ή πιο ευάλωτες.

Στο Κοψίρο (Kopsiro) για παράδειγμα, μια περιοχή κοντά στη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις δυο κοινότητες, οι άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους φοβούμενοι για τη ζωή τους. Οι ιατρικοί κοινωνικοί λειτουργοί δεν αποτελούν εξαίρεση: φοβούμενοι και οι ίδιοι να εργαστούν έχουν εγκαταλείψει την περιοχή. Οι ΓΧΣ ξανάνοιξαν τις δομές υγείας και ξεκίνησαν να διευκολύνουν τη μετακίνηση του προσωπικού του Υπουργείου Υγείας που υποστηρίζεται από επιπλέον ιατρικό προσωπικό της ίδιας της οργάνωσης.

Ζώντας μέσα στο φόβο

Από τον Απρίλιο, περισσότερες από 14.000 συνεδρίες έχουν πραγματοποιηθεί στα πολυιατρεία του Κοψίρο, σε συνδυασμό με το κέντρο υγείας του Καψοκουάνυ (Kapsokwany) και τις σκηνές των ΓΧΣ που στήνονται κατά τη διάρκεια των επισκέψεων των κινητών ιατρικών μονάδων. Επίσης διανέμονται στις οικογένειες είδη πρώτης ανάγκης όπως κουβέρτες και ρούχα, καθώς η θερμοκρασία στα οροπέδια του ηφαιστείου είναι χαμηλή και συνήθως πέφτει σημαντικά τη νύχτα. Αλλά πέρα από ιατρική φροντίδα, πολλοί κάτοικοι έρχονται στα ιατρικά κέντρα αναζητώντας ασφάλεια και καταφύγιο.

«Ο κόσμος είναι τρομοκρατημένος» εξηγεί ο Ρεμί Καρριέ (Rémi Carrier), που συντονίζει τα προγράμματα των ΓΧΣ στην Κένυα. «Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι η 27η Αυγούστου όταν πολλοί πυροβολισμοί έξω από το πολυιατρείο του Κοψίρο έσπρωξαν καμιά 150αριά τρομαγμένους ανθρώπους να ‘ρθουν να βρουν καταφύγιο και ασφάλεια στο ιατρικό κτίριο. Αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη προστασίας.»

Ο αριθμός των φυσικών τραυμάτων (όπως οι σπασμένοι αστράγαλοι από ξυλοδαρμούς, σεξουαλική βία, κ.λπ.) καθώς και των ψυχολογικών διαρκώς αυξάνεται, και ο υποσιτισμός που προκύπτει καθώς ο κόσμος συναντά εμπόδια στο να βρει τρόφιμα ή να μαζέψει τη σοδειά είναι ακόμα μια συνέπεια της έλλειψης ασφάλειας.

Η Μ. είναι μια γυναίκα γύρω στα τριάντα. Λέει πώς διασκορπίστηκαν οι οικογένειες παντού εξαιτίας των βίαιων επεισοδίων μεταξύ των διάφορων πλευρών. «Ο κόσμος φοβάται και τρέχει να φύγει μακρυά. Χτυπούν οποιονδήποτε, χτυπούν ακόμη και μικρά παιδιά. Σε χτυπούν με ραβδιά, σε χαστουκίζουν, σου παίρνουν τα χρήματα και σε κλωτσούν. Καμιά φορά κάνουν άσχημα πράγματα στις γυναίκες.(...) Γι’ αυτό ο κόσμος κρύβεται στο δάσος ή στα καλαμποκοχώραφα. Καμιά φορά μένουν εκεί ολόκληρο μήνα. Τρεφόμαστε απ’ τον κόπο των άλλων».

Ένας άλλος άντρας εξηγεί τη φυγή του «Κατέβηκα προς τα κάτω γιατί γίνονταν μάχες. Έσφαζαν κόσμο. Με απείλησαν ότι θα με σκοτώσουν. Πήραν τα υπάρχοντά μας απ’ τα σπίτια μας. Καίγονταν σπίτια. Δε μπορούσαμε να μείνουμε εκεί. Η μητέρα κι ο αδερφός μου σκοτώθηκαν. Ήταν μαζί και μάζευαν λαχανικά και σκοτώθηκαν. Απλώς ανέβαιναν να βρουν λαχανικά και τους επιτέθηκαν στο δρόμο. Αυτό έγινε τον περασμένο μήνα.»

Σε μια περίοδο αυξημένης βίας και αναγκών που συνδέονται με την ανασφάλεια, η περιορισμένη παρουσία ανθρωπιστικών οργανώσεων επιτόπου (αυτή τη στιγμή οι ΓΧΣ και ο Κενυατικός Ερυθρός Σταυρός) δεν είναι πλέον επαρκής. «Αυτό που αντικρύζουμε οι ΓΧΣ στην περιφέρεια του Όρους Έλγκον είναι μια τρομερή κατάσταση. Ο κόσμος υποφέρει και οι βασικές τους ανάγκες δεν καλύπτονται. Η παρούσα κατάσταση έχει επιδεινωθεί πέρα από κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Είναι επομένως υψίστης σημασίας οι φορείς που έχουν αποστολή και ευθύνη να προστατεύουν αυτούς τους πολίτες να έρθουν και να εστιάσουν την προσοχή τους στις πληγές αυτού του πληθυσμού. Τώρα περισσότερο από ποτέ» καταλήγει ο Καρριέ.