Σε μια μικρή καλύβα στο τέρμα του πουθενά ζει μια μητέρα που αφού έχασε κάθε ελπίδα για ζωή, κατάφερε να γίνει καλά περπατώντας επί μήνες μέσα στη νύχτα για να φτάνει κάθε πρωί στην κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Σήμερα, η ανθεκτική φυματίωση είναι μια ασθένεια που σε άνοδο πλήττοντας πολλές, ακόμη κι αναπτυγμένες χώρες, παγκοσμίως. Για χώρες όμως όπως η Ζιμπάμπουε της Λορέν, είναι μια μάστιγα από την οποία λίγοι κατορθώνουν να ξεφύγουν.
Η Λορέν και ο σύζυγός της είναι αγρότες. Καλλιεργούν γλυκοπατάτες, λαχανικά και καλαμπόκι. Όταν η Λορέν αρρώστησε με ανθεκτική φυματίωση, η ζωή έγινε πολύ δύσκολη για όλη την οικογένεια. Το χειρότερο; Έπρεπε να μένει μακριά από το δίχρονο γιο της, αφού η άρρωστη ανάσα της μπορούσε να μεταδώσει τη θανατηφόρα ασθένεια και στο παιδί.
Πριν ανακαλυφθούν οι θεραπείες κατά της φυματίωσης, οι ευκατάστατοι Ευρωπαίοι που υπέφεραν από το «χτικιό» (όπως συνήθιζαν να αποκαλούν παλιά την ασθένεια) αναζητούσαν καταφύγιο στα πολυτελή σανατόρια της Ελβετίας. Ο φρέσκος αέρας των Άλπεων είχε τη φήμη του καλύτερου φαρμάκου. Τα μέρη εκείνα δεν διέφεραν πολύ από το χωριό της Λορέν Ζέμπα, στην αγροτική Ζιμπάμπουε γεμάτη ορεινούς όγκους. Πολλά κοινά στο τοπίο, εκτός βέβαια από την πολυτέλεια! Η μικρούλα αυτοσχέδια καλύβα της Λορέν δεν θα μπορούσε ούτε κατά διάνοια να συγκριθεί με τα πεντάστερα σαλέ της Ελβετίας. Ωστόσο, τις πρώτες μέρες του χειμώνα όταν το δροσερό αεράκι χαϊδεύει τις βουνοπλαγιές, το ταπεινό της κατάλυμα φαντάζει πολυτελέστατο σε σύγκριση με τα μέρη που συνήθως προτιμά η ασθένεια: Τις φυλακές. Τις συνωστισμένες παραγκουπόλεις. Τα στενά, ανήλιαγα και βρώμικα καλντερίμια που εγκλωβίζουν το βακτήριο. Μας πήρε κοντά μια ώρα με το αυτοκίνητο, μέσα από χωματόδρομους να φτάσουμε στο σπίτι της Λορέν, τόσο μακριά από ο,τιδήποτε κοντά στον πολιτισμό, ώστε η μακριά βουνοσειρά στο τέλος του ορίζοντα να μοιάζει σαν το τέλος του κόσμου.
«Όταν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα μού εξήγησαν τι είναι η ανθεκτική φυματίωση, πίστεψα ότι δεν υπάρχει ελπίδα κι ότι η Λορέν θα πέθαινε», θυμάται ο σύζυγός της που ονομάζεται Ισαάκ. «Δεν μπορούσε να φάει γιατί είχε πληγές στο στόμα της, και είχε αδυνατίσει τόσο που σχεδόν είχε εξαφανιστεί. Καθώς έπρεπε εγώ να φροντίζω για το μικρό μας παιδί, ίσα ίσα που κατάφερνα να πάω στη δουλειά και να θρέψω την οικογένεια. Κάποιοι φίλοι μού έλεγαν να βρω άλλη γυναίκα, αλλά εκείνο τον καιρό ευτυχώς λάβαμε βοήθεια και συμβουλευτική από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, ήρθε και η οικογένεια της Λορέν να βοηθήσει, κι έτσι όλα πήγαν καλά.
Η αντιμετώπιση της ανθεκτικής φυματίωσης είναι μια εξαντλητική διαδικασία που κρατά δύο χρόνια. Στη Ζιμπάμπουε, όπως και στα περισσότερα μέρη του κόσμου, μόνο επαγγελματίες γιατροί έχουν δικαίωμα να χορηγούν φάρμακα, κυρίως ημερήσιες ενέσεις που λαμβάνονται ημερησίως για έξι μήνες. Η Λορέν έπρεπε να πηγαίνει κάθε μέρα στην πλησιέστερη κλινική, επτά χιλιόμετρα δρόμος από το σπίτι της κόβοντας μέσα από τις θαμνώδεις εκτάσεις. Κάθε μέρα λοιπόν, με βήχα που έλεγες ότι θα έσπαγε τα πνευμόνια της και σε μεγάλη εξασθένιση, η Λορέν περπατούσε δύο ώρες, με οδηγό μόνο τα αστέρια και το φεγγάρι, για να φτάσει έγκαιρα στο πρωινό της ραντεβού στις 7π.μ. «Ήρθε όμως ο καιρός που οι Γιατροί μου είπαν ότι μπορούσα να παίρνω τη θεραπεία μου στο σπίτι, κι αυτό ήταν μεγάλη ανακούφιση», λέει. Σήμερα, η Λορέν έχει επισήμως θεραπευθεί. Η δυνατότητα της κατ΄ οίκον θεραπείας όμως ήταν το πιο σημαντικό βήμα για να φτάσει σε ένα αίσιο τέλος.
Όταν της έγινε η διάγνωση, το 2012, ένα αυτοκίνητο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα επισκεπτόταν τους ασθενείς με ανθεκτική φυματίωση καθημερινά. Μεταξύ 8 το πρωί και 4 το απόγευμα, κάλυπτε γύρω στα 350 χιλιόμετρα σε λασπωμένο χωματόδρομο μέχρι να φτάσει πότε σε μια μικρή καλύβα εδώ, πότε σε ένα σπιτάκι τούβλινο εκεί. «Έλα, βγες από το αυτοκίνητο. Δώσε μια χειρουργική μάσκα, να μην κολλήσει κανείς άλλος. Βγάλε τα χάπια, έτοιμη η ένεση. Τρύπησε το μπράτσο ή το πόδι, πρόσεχε τον ασθενή, σιγουρέψου ότι κατάπιε το χάπι του. Μπες στο αυτοκίνητο πάλι, δρόμο. Επόμενη στάση! Ήταν πολύ σκληρή διαδικασία, αλλά τώρα έχουμε δύο αυτοκίνητα και μοιράζουμε τις διαδρομές, οπότε είναι πιο εύκολο», λέει η Σιμπαράσε Κάμπα, νοσηλεύτρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που εργάζεται στο πρόγραμμα αυτό από το ξεκίνημά του.
Η ανθεκτική φυματίωση βρίσκεται σε άνοδο στη Νότια Αφρική. Επιδεινώνεται αφενός λόγω του υψηλού επιπολασμού του HIV, και αφετέρου, από τη έντονα μεταδοτική φύση της. Η ασθένεια έχει πλήξει σε μεγάλο βαθμό το αγροτικό τμήμα της Ζιμπάμπουε, όπου οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα λειτουργούν πρόγραμμα κατά της ανθεκτικής φυματίωσης. Χρειάζεται να ληφθούν μέτρα επειγόντως για να αναχαιτισθεί η μετάδοση προτού ξεφύγει εκτός ορίων.
Οι άνθρωποι που ζουν με ανθεκτική φυματίωση μαζί με τους γιατρούς τους απευθύνουν έκκληση στους παγκόσμιους ηγέτες της υγείας να θέσουν στη διάθεσή τους νέα, καλύτερα διαγνωστικά εργαλεία και φάρμακα για την αντιμετώπιση της ασθένειας.
Υπόγραψε και μοιράσου την έκκλησή τους για να δείξεις έμπρακτα τη συμπαράστασή σου.
www.msfaccess.org/TBmanifesto
