Γιατί φύγαμε από τη Σομαλία; (Οι απαντήσεις εδώ)

Η ανακοίνωσή μας, στις 14 Αυγούστου, σχετικά με το κλείσιμο όλων των ιατρικών προγραμμάτων μας στη Σομαλία προκάλεσε σοκ σε ανθρωπιστικές και πολιτικές οργανώσεις. Ήρθε σε μια στιγμή κατά την οποία οι ηγέτες του κόσμου, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, άρχισαν να αντιδρούν θετικά απέναντι σε μια χώρα με σταθερή κυβέρνηση, στο δρόμο της ανάκαμψης. Γι 'αυτούς, η χρονική στιγμή της απόφασής μας δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη. Σε συνεντεύξεις στα ΜΜΕ, μας ζητήθηκε να εξηγήσουμε την απόκλιση μεταξύ της αισιοδοξίας των κυβερνήσεων και της δικής μας σκληρής κρίσης, που οδήγησε σε μία από τις πιο επώδυνες αποφάσεις στην ιστορία των MSF.

Επιτρέψτε μου να προσπαθήσω να εξηγήσω. Κατ 'αρχάς, οι MSF δεν είναι μια οργάνωση που σχολιάζει την πολιτική και οικονομική πρόοδο. Εμείς εστιάζουμε πρώτα απ 'όλα στην υγεία των ανθρώπων και την ικανότητά τους να βρουν ιατρική περίθαλψη όταν τη χρειάζονται. Από αυτή την άποψη, και με βάση τη δράση μας που εκτείνονταν σε όλη τη χώρα, απλώς τα νέα δεν ήταν καλά. Μεγάλα τμήματα του πληθυσμού της Σομαλίας υποφέρουν από υποσιτισμό, ασθένειες και τραυματισμούς. Έχουν πολύ λίγες ελπίδες να βρουν ποιοτική υγειονομική περίθαλψη όταν την χρειάζονται. Οι MSF αγωνιστήκαμε για να παρέχουμε ιατρικές υπηρεσίες σε ολόκληρη σχεδόν τη χώρα, αλλά όχι χωρίς συμβιβασμούς. Προσλάβαμε μάλιστα ενόπλους φρουρούς για να προστατέψουμε τις κλινικές και το προσωπικό μας, κάτι που δεν κάνουμε σε καμία άλλη περιοχή συγκρούσεων.

Παρά αυτό το ακραίο μέτρο, μας υποδέχτηκαν με ένα μπαράζ επιθέσεων συμπεριλαμβανομένων απαγωγών και τη δολοφονία 16 (!) συναδέλφων μας. Δεχτήκαμε επίσης αμέτρητες απειλές, πέσαμε θύματα κλοπών και γίναμε μάρτυρες πολλών άλλων περιστατικών εκφοβισμού. Δεν υπάρχει άλλη χώρα στον κόσμο όπου οι κίνδυνοι για την ασφάλεια να είναι τόσο υψηλοί. Η παρατήρηση πολλών σχολιαστών στο Twitter ότι οι MSF είναι γνωστοί γιατί παραμένουν και εργάζονται κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες είναι σωστή. Ωστόσο, η οργάνωση έχει και αυτή τα όριά της. Και έχουμε φθάσει στα όριά μας στη Σομαλία με την αλληλουχία δολοφονιών και απαγωγών τα τελευταία πέντε χρόνια. Τον Δεκέμβριο του 2011, δύο από τους συναδέλφους μας δολοφονήθηκαν βάναυσα στο Μογκαντίσου. Ο δολοφόνος τους, ο οποίος δικάστηκε και καταδικάστηκε σε 30 χρόνια φυλάκισης, απελευθερώθηκε μετά από τρεις μήνες. Δύο άλλες συνάδελφοι οι οποίες είχαν απαχθεί από το Νταντάμπ δύο μήνες νωρίτερα βρήκαν την ελευθερία τους μόλις πριν από λίγες εβδομάδες. Έμειναν αιχμάλωτες για 21 μήνες στην νοτιο-κεντρική Σομαλία. Αυτά τα δύο γεγονότα υπήρξαν τα τελικά χτυπήματα.
Αλλά η ασφάλεια δεν ήταν ο λόγος για τον οποίο φύγαμε από τη χώρα, ούτε άλλωστε η παρουσία εγκληματικών στοιχείων. Αυτό που μας έκανε να χάσουμε και την τελευταία μας ελπίδα να εργαστούμε στην χώρα ήταν το γεγονός ότι οι ομάδες με τις οποίες διαπραγματευόμασταν τα ελάχιστα επίπεδα ασφαλείας, ανέχονταν και αποδέχονταν τις επιθέσεις εναντίον των εργαζομένων στον ανθρωπιστικό τομέα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, στήριζαν ενεργά τις εγκληματικές πράξεις κατά του προσωπικού μας. Σε πολλές άλλες περιπτώσεις, οι ομάδες αυτές δημιούργησαν την ατμόσφαιρα που επέτρεψε να πραγματοποιηθούν αυτές οι επιθέσεις. Κανείς δεν βγήκε να πει ότι είναι απαράδεκτες οι απειλές, οι απαγωγές ή οι δολοφονίες γιατρών, νοσηλευτών και λοιπού προσωπικού που απλά προσπαθούν να παρέχουν υγειονομική περίθαλψη σε ανθρώπους που διαφορετικά δεν θα είχαν καμία περίθαλψη.

Ας είμαστε σαφείς. Με τον όρο «ομάδες στη Σομαλία» δεν αναφερόμαστε μόνο στην Αλ-Σαμπάαμπ, αν και διαθέτει μεγάλη δύναμη και την ευθύνη σε πολλές περιοχές όπου δουλέψαμε. Δεν αναφερόμαστε ούτε στην κυβέρνηση του Μογκαντίσου και μόνο η οποία επέδειξε αδιαφορία για τη δολοφονία των δύο συναδέλφων μας το 2011, όπως αποδεικνύει η πρόωρη αποφυλάκιση του δολοφόνου. Το συμπέρασμα των MSF είναι ότι η αποδοχή της βίας σε βάρος των εργαζομένων στον τομέα της υγείας έχει διεισδύσει στην κοινωνία της Σομαλίας, βρίσκοντας ερείσματα τόσο στις ένοπλες ομάδες όσο και στα διάφορα επίπεδα της πολιτικής κυβέρνησης αλλά και στους αρχηγούς φατριών, στους επιτρόπους και την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Σομαλίας.

Η ανυπομονησία κατάχρησης και χειραγώγησης της ανθρωπιστικής βοήθειας αναδείχθηκε ξανά αμέσως μετά την ανακοίνωση της απόσυρσής μας από τη Σομαλία. Μέσα σε μια μέρα, τοπικοί εκπρόσωποι της Αλ-Σαμπάαμπ πήραν τον έλεγχο των κλινικών μας στο Ντίνσορ και το Μαρέρε, κατάσχοντας εξοπλισμό και προμήθειες και στέλνοντας τους ασθενείς στα σπίτια τους χωρίς να έχουν ολοκληρώσει τη θεραπεία τους. Και μέσα σε μια μέρα, ένας εκπρόσωπος της προεδρίας της Σομαλίας σχολίασε ότι «η απόφαση των MSF είναι ακριβώς ότι επιθυμούσαν οι Αλ-Σαμπάαμπ και Αλ-Κάιντα έτσι ώστε να μπορούν να τρομοκρατούν ακόμη περισσότερο τους ανθρώπους. Ζητάμε από τους MSF να επανεξετάσουν την απόφασή τους και να συνεργαστούν με τους ανθρώπους», πρόσθεσε, προσπαθώντας έτσι για άλλη μια φορά για να μας επιβάλει, να επιβάλλει δηλαδή σε μια ανθρωπιστική οργάνωση, μια πολιτική και στρατιωτική ατζέντα. Η απόφασή μας να φύγουμε από τη χώρα υπήρξε μια από τις πιο οδυνηρές στην ιστορία των MSF. Το περασμένο έτος και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013, περιθάλψαμε περίπου 50.000 άτομα το μήνα, δηλαδή περίπου 2.000 άτομα κάθε μέρα. Από δω και πέρα, πολλοί άνθρωποι θα μείνουν χωρίς την περίθαλψη που χρειάζονται. Για μια οργάνωση γιατρών, αυτό αποτελεί βαριά ευθύνη.

Στην Κένυα, εκατοντάδες χιλιάδες Σομαλών προσφύγων θα έχουν ακόμη λιγότερες πιθανότητες άμεσης επιστροφής. Οι MSF θα συνεχίσουν να παρέχουν ιατρική περίθαλψη για τους πρόσφυγες στην Κένυα και την Αιθιοπία, σε ένα περιβάλλον (για τους ασθενείς και το προσωπικό μας), που δεν είναι καλύτερο από αυτό της Σομαλίας.
Όσο εκείνοι που έχουν κάθε είδους εξουσία ή επιρροή στη Σομαλία δεν αποδεικνύουν ότι εκτιμούν την ιατρική περίθαλψη για τους ανθρώπους στα εδάφη τους, όσο δεν σέβονται τους εργαζόμενους που διακινδυνεύουν την ζωή τους για να παρέχουν την εν λόγω περίθαλψη, οι MSF δεν μπορούν να επιστρέψουν στη Σομαλία.