Ελίνα Πελεκάνου, ψυχολόγος στη Γάζα

 Μου είπε ότι ευχόταν να είχε πεθάνει και αυτή μαζί με τους συγγενείς της. Ήταν πολύ αδύναμη και δεν μπορούσε να επικοινωνήσει ή να συγκεντρωθεί. Δεν καταλάβαινε τι θα μπορούσε να της προσφέρει η ψυχοθεραπεία και μετά από δύο συνεδρίες σταμάτησε να έρχεται. Πήγαμε και την επισκεφτήκαμε στο σπίτι της και ήταν πολύ χαρούμενη που μας ξαναείδε. Ο γιατρός των ΓΧΣ την εξέτασε και ο κοινωνικός λειτουργός της έδωσε είδη προσωπικής υγιεινής και τρόφιμα.   

Το ογδόντα τις εκατό των ασθενών μου είναι παιδιά

Οι κάτοικοι της Γάζας ζουν καθημερινά με τις επιπτώσεις του πολέμου, τον αεροπορικών βομβαρδισμών, των τανκς, των θανάτων και των τραυματισμών που έχουν δει και βιώσει. Υποφέρουν από εφιάλτες, προβλήματα συγκέντρωσης, έλλειψη όρεξης, άγχος και αναδρομές στο παρελθόν. Τα παιδιά αντιμετωπίζουν επίσης πολλά προβλήματα στο σπίτι και στο σχολείο. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γονείς τους έχουν σοβαρές επιπτώσεις και σε αυτά. Κάποια από αυτά τα παιδιά έχουν βιώσει ένα πολύ τραυματικό συμβάν ή έχουν χάσει κάποιον δικό τους. Κάποια έχουν έρθει πολύ κοντά στο θάνατο ή έχουν δει νεκρούς.

Οι δυνατοί κοινωνικοί, θρησκευτικοί και οικογενειακοί δεσμοί τους έχουν βοηθήσει να αντέξουν. Ενώ οι άντρες μπορούν να βγουν από τα σπίτια τους και να επισκεφτούν φίλους, οι γυναίκες πρέπει να μένουν σπίτι. Δεν έχουν κοινωνικές επαφές. Το ογδόντα τις εκατό των ασθενών μου είναι παιδιά. Μέσα από τα παιδιά μπορούμε να προσεγγίζουμε και τις μητέρες. Οι περισσότεροι άντρες ασθενείς είναι ακρωτηριασμένοι, έχουν υποστεί σοβαρούς τραυματισμούς ή έχουν έρθει πολύ κοντά στο θάνατο.   

Οι ακρωτηριασμένοι δεν έχουν χάσει μόνο ένα μέλος του σώματός τους, έχουν χάσει και τον ρόλο τους στην κοινωνία, ως επαγγελματίες, γονείς, σύζυγοι ή και αρχηγοί της οικογένειας. Αν πρέπει να αναζητήσουν περίθαλψη και χρειάζονται βοήθεια για να κάνουν τι πιο απλές καθημερινές δουλειές, τότε πώς μπορούν να διατηρήσουν το ρόλο τους και να υποστηρίξουν την οικογένειά τους; Και μετά τι θα συμβεί αν γίνει άλλος ένας πόλεμος, σαν αυτό του Ιανουαρίου και είναι ήδη ακρωτηριασμένοι; Πώς θα μπορέσουν να βοηθήσουν την οικογένειά τους; Αν η κατάσταση παραμένει ήρεμη, οι ακρωτηριασμένοι θα μπορέσουν να προσαρμοστούν στη νέα τους ζωή και να θέσουν νέους στόχους, ωστόσο ποτέ δε θα ξεχάσουν. Το ψυχολογική τραύμα θα παραμείνει για πάντα γραμμένο μέσα τους.   

Οικονομικά προβλήματα, ανεργία και φτώχεια

Τα οικονομικά προβλήματα που σχετίζονται κυρίως με το εμπάργκο συχνά οδηγούν στη βία. Η ανεργία προκαλεί μεγάλες πιέσεις στους άντρες και τους εξωθεί σε οικογενειακή βία. Είναι ένα πραγματικά μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα εδώ, το οποίο είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Οι γυναίκες είναι πολύ απομονωμένες. Δεν μιλούν ανοιχτά. Κρύβουν την αλήθεια και έτσι η κατάσταση επιδεινώνεται. Υπάρχει ένα μεγάλο κενό, το οποίο οι ΓΧΣ δεν μπορούν να γεμίσουν. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε πολλή δουλειά που εκτείνεται πολύ πιο πέρα από την παροχή ψυχολογικής βοήθειας.

Οι περισσότεροι κάτοικοι της Λωρίδας της Γάζας είναι φτωχοί και εξαθλιωμένοι. Όσοι έχασαν τα σπίτια τους δεν έχουν χρήματα για να πληρώσουν για ενοίκιο και ζουν μέσα στα χαλάσματα των κατεστραμμένων σπιτιών τους, με όλες τις καλές ή κακές αναμνήσεις. Κάποιοι άλλοι μένουν μέσα σε σκηνές ή φιλοξενούνται από φίλους και συγγενείς, αλλά πρέπει να μετακομίζουν συνεχώς. Έχουν χάσει τα πάντα, τα σπίτια τους, την ιδιωτική τους ζωή, την αξιοπρέπειά τους και την κοινωνική τους θέση. 

Πώς μπορείς να σκεφτείς για το μέλλον όταν δεν γνωρίζεις αν θα είσαι ζωντανός αύριο;

Αμέσως μετά τον πόλεμο, οι ΓΧΣ παρείχαν ειδική ψυχολογική συμβουλευτική βοήθεια σε εργαζόμενους στον τομέα υγείας, σε οδηγούς ασθενοφόρων και πυροσβέστες. Αυτοί οι άνθρωποι είχαν περάσει επίσης πολύ δύσκολες ώρες. Διακινδύνευσαν τις ζωές τους και βρίσκονταν συνεχώς στο στόχαστρο της βίας. Είδαν τρομαχτικά πράγματα. Δούλευαν σκληρά κατά τη διάρκεια των 22 ημερών του πολέμου, αλλά όλο αυτό το διάστημα δεν επέτρεπαν στους εαυτούς τους να κλάψουν. Σε αυτή τη χώρα οι άντρες δεν γίνεται να κλαίνε. Και οι γυναίκες δε γίνεται να θυμώνουν. Επίσης υποστηρίξαμε και το προσωπικό των ΓΧΣ έτσι ώστε να νιώσουν κάπως καλύτερα ύστερα από όσα είδαν αυτές τις μέρες. Όλοι ήταν και είναι εξουθενωμένοι. Κάποιοι από αυτούς είχαν χάσει κάποιο κοντινό τους πρόσωπο, είχαν χάσει το σπίτι τους ή είχαν φοβηθεί για τη ζωή των παιδιών τους. 
 
Μετά τον πόλεμο, οι ασθενείς έρχονταν από μόνοι τους να μας βρουν, είτε επειδή είχαν ακούσει για εμάς είτε γιατί τους είχε παραπέμψει κάποια άλλη οργάνωση. Αναζητούσαν ψυχολογική υποστήριξη, στη αρχή για αυτούς και ύστερα για τα παιδιά τους, καθώς και υλική βοήθεια. Μέχρι τα τέλη Απριλίου, είχαμε 90 άτομα στη λίστα αναμονής. Έτσι αναγκαστήκαμε να σταματήσουμε να δεχόμαστε νέους ασθενείς για λίγο καιρό μέχρι να αυξήσουμε τον αριθμό των ψυχολόγων. Στην αρχή ήμουν εντελώς μόνη μου, αλλά τώρα είμαστε πέντε ψυχολόγοι. Έτσι καταφέραμε να δεχτούμε και νέα περιστατικά.

Οι άνθρωποι δεν πιστεύουν πλέον στο μέλλον. Δεν έχουν καμία ελπίδα και όνειρα για το μέλλον γιατί δεν έχουν πόρους. Πώς μπορείς να σκεφτείς για το μέλλον όταν δεν γνωρίζεις αν θα είσαι ζωντανός αύριο; Όλοι φοβούνται ότι μπορεί να ξαναρχίσει ο πόλεμος. Πολύ συχνά ακούγονται διάφορες φήμες. Κανείς δεν περίμενε τα γεγονότα του Ιανουαρίου. Ο πόλεμος ξέσπασε σε μέρα αργίας. Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, τα νοσοκομεία και τα σχολεία δέχτηκαν επιθέσεις. Κανείς δεν ήταν ασφαλής.
 
Οι ΓΧΣ παρέχουν δωρεάν ιατρική περίθαλψη και ψυχολογική υποστήριξη. Ο γιατρός φροντίζει για τα ιατρικά προβλήματα των ασθενών. Επίσης γράφει συνταγές για ψυχοτρόπα φάρμακα και παραπέμπει τους ασθενείς με σοβαρά ιατρικά προβλήματα σε άλλες δομές υγείας. Οι κοινωνικοί λειτουργοί ασχολούνται με τη διανομή ειδών πρώτης ανάγκης και τροφίμων και φέρνουν σε επαφή τους ασθενείς με άλλες οργανώσεις υποστήριξης. Συνήθως οι συμβουλευτικές μας συνεδρίες διαρκούν πέντε με έξι φορές, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί και παραπάνω, αλλά αυτό δεν είναι σύνηθες. Γενικά παρακολουθούμε τα μέτρια και σοβαρά περιστατικά και οι ασθενείς μας γνωρίζουν ότι ακόμα και όταν θα έχει κλείσει ο φάκελός τους μπορούν να έρθουν ξανά να τους βοηθήσουμε αν νιώσουν ότι έχουν την ανάγκη. Οι κάτοικοι της Γάζας είναι πολύ δυνατοί, αλλά αρκετά συχνά τα προβλήματα ξαναγυρνούν. Και δεδομένου των αναγκών που υπάρχουν, μία και μόνη ιατρική οργάνωση δεν μπορεί να καλύψει όλες αυτές τις ανάγκες.»  

Μέσα στους έξι μήνες από τότε που τελείωσε ο πόλεμος, οι ΓΧΣ πραγματοποίησαν 1.155 συνεδρίες ψυχικής υγείας και περιέθαλψαν 198 ασθενείς. Την ίδια περίοδο, 369 ασθενείς συμμετείχαν σε ομαδικές ή ατομικές συμβουλευτικές συνεδρίες.