Ανθρωπιστική βοήθεια στο Πακιστάν: «Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ενάντια στις τεράστιες προκλήσεις

Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών της αποστολής διάσωσης, οι ΓΧΣ αντιμετώπισαν τεράστιες προκλήσεις ανεφοδιασμού για να μπορέσουν να παρέχουν ιατρική φροντίδα στους τραυματίες. Σήμερα, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές δυσκολίες, δηλώνει ο Βίνσεντ Χόεντ, συντονιστής της επείγουσας αποστολής των ΓΧΣ στο Μουτζαφαραμπάτ.

Μετά από περίπου τέσσερις εβδομάδες παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, πώς θα περιέγραφες την κατάσταση;
Έχοντας αντιμετωπίσει τις αρχικές προτεραιότητες, έχουμε αρχίσει τώρα να ανησυχούμε για τα μακροπρόθεσμα προβλήματα. Από τη μία πλευρά έχουμε μία κατεστραμμένη ιατρική υποδομή, ενώ από την άλλη έχουμε τη μεγάλη ανάγκη για ιατρική περίθαλψη των ανθρώπων που έχουν αποδυναμωθεί από τις στερήσεις: την έλλειψη στέγης, την έκθεση στα στοιχεία της φύσης, την έλλειψη τροφίμων και καθαρού πόσιμου νερού, τις κακές συνθήκες υγιεινής και το ψυχολογικό άγχος. Πόσοι άνθρωποι θα αποφασίσουν να μετακινηθούν προς αναζήτηση βοήθειας; Και τι θα γίνει αν σε αυτά τα μέρη όπου συγκεντρώνονται οι κάτοικοι δεν υπάρχει κανένα είδος ιατρικής βοήθειας; Αυτά είναι τα μεγαλύτερα ερωτήματα που αντιμετωπίζουμε. Και πρέπει τώρα να εξάγουμε τα συμπεράσματά μας για αυτήν την πληθώρα των κινδύνων σε μία αχανή περιοχή που είναι δύσβατη και έχει έναν τεράστιο πληθυσμό. Με λίγα λόγια, θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ενάντια σε τεράστιες προκλήσεις για πολύ καιρό.    

© Bruno Stevens /Cosmos

Ποιες είναι οι πρακτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ομάδες των ΓΧΣ στην προσπάθεια παροχής βοήθειας στις πληγείσες περιοχές;
Το να παρέχεις ανθρωπιστική βοήθεια κάτω από αυτές τις συνθήκες σημαίνει ότι έχεις ανθρώπους που σχηματίζουν ουρές μπροστά από την αποθήκη των ΓΧΣ γιατί βλέπουν ότι φορτώνεις σκηνές στο φορτηγό. Τότε τους λέμε: «Συγγνώμη, αλλά αυτές οι σκηνές προορίζονται για ένα συγκεκριμένο χωριό όπου οι άνθρωποι έχουν χάσει τα πάντα». Όμως οι απεγνωσμένοι κάτοικοι σου απαντούν: «Γιατί δε μας δίνετε μια σκηνή;» Και σίγουρα δεν υπάρχει αμφιβολία ότι χρειάζονται και αυτοί μία. Αυτή είναι βασικά η επιλογή που πρέπει να κάνουμε, δηλαδή να θέτουμε προτεραιότητες σε αυτού του είδους τις διανομές. 

Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να συναντήσεις μια φτωχή γιαγιά που πρέπει να φροντίσει τα τρία μικρά εγγόνια της, γιατί η τύχη τούς στέρησε τους γονείς τους. Σε αυτήν την κατάσταση φαίνεται περίεργο να της δώσεις ένα κουτί με εργαλεία και να τη συμβουλεύσεις να ξαναχτίσει με αυτά το σπίτι της ή να της πεις: «Υπάρχει ένα Κέντρο Υγείας μόλις δέκα χιλιόμετρα πίσω από αυτό το λόφο».  

Ποιες είναι οι ψυχολογικές επιπτώσεις του σεισμού στους επιζήσαντες;
Μπορεί κάποιος να νομίζει ότι η ψυχική υγεία δεν αποτελεί σημαντικό παράγοντα, αλλά όντως είναι ένα τεράστιο πρόβλημα και η προσπάθεια αντιμετώπισης ενός ψυχολογικού τραύματος είναι πολύ δύσκολη. Στα βουνά, είδα ένα παιδί που δεν είχε ξαναμιλήσει από τότε που έγινε ο σεισμός. Είδα ανθρώπους που δεν είχαν καμία ελπίδα για το μέλλον γιατί είχαν χάσει το σπίτι τους και τη μισή τους οικογένεια. Αυτή είναι βασικά η σκληρή πραγματικότητα που ζούμε στην αποστολή.

© Bruno Stevens /Cosmos

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Κόφι Άναν, προειδοποίησε ότι θα υπάρξει και δεύτερο κύμα θανάτων αν δεν σταλεί άμεσα περισσότερη ανθρωπιστική βοήθεια. Συμφωνείτε με την άποψή του αυτή όσον αφορά στο ιατρικό μέρος της κρίσης;
Σε οποιαδήποτε κρίση όταν υπάρχουν κακές συνθήκες υγιεινής, έλλειψη ιατρικής περίθαλψης και πολλοί άνθρωποι συνωστίζονται σε καταυλισμούς, πρέπει πάντα να βρισκόμαστε σε επιφυλακή για επιδημίες διάφορων μεταδοτικών ασθενειών. Εκτός από μερικά περιστατικά τετάνου, τα οποία ήταν αναμενόμενα δεδομένου ότι υπάρχουν πολλοί τραυματίες, δεν έχουμε ακόμα επισημάνει την εκδήλωση κάποιας επιδημίας. Αναφέρθηκαν κάποια μεμονωμένα περιστατικά ιλαράς σε ένα χωριό, αλλά τίποτα που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως επιδημία. Ωστόσο, σε αυτές τις συνθήκες ακόμα και δύο περιστατικά θα μπορούσαν γρήγορα να οδηγήσουν σε μία επιδημία. Για το λόγο αυτό, ο εμβολιασμός των παιδιών κατά της ιλαράς αποτελεί μέρος της ιατρικής μας παρέμβασης στην περιοχή. Ιδιαίτερα στους καταυλισμούς, μπορείτε να φανταστείτε ακόμα και το χειρότερο σενάριο, καθώς εκεί μπορεί να ξεσπάσουν όλων των ειδών οι μολυσματικές ασθένειες που μπορεί να προσβάλουν τους ανθρώπους, οι οποίοι αποδυναμωμένοι από τις κακουχίες ζουν ο ένας πολύ κοντά στον άλλο με άσχημες συνθήκες υγιεινής. Αυτό είναι που προσπαθούμε να εμποδίσουμε όσο μπορούμε. Για παράδειγμα, στους καταυλισμούς στο Μουτζαφαραμπάτ, οι ειδικοί μας στην ύδρευση και την υγιεινή κατασκευάζουν αποχωρητήρια και παρέχουν χλωριωμένο πόσιμο νερό σε χιλιάδες ανθρώπους. Η χλωρίωση αποτελεί «κλειδί» στην προσπάθεια ελέγχου της μετάδοσης των ασθενειών μέσω του νερού.            

Μεγάλο μέρος της περιοχής που έχει πληγεί από το σεισμό βρίσκεται σε μία ιδιαίτερα στρατοκρατούμενη ζώνη συγκρούσεων. Επηρέασε αυτό την ικανότητα των ΓΧΣ να παρέχουν βοήθεια στα θύματα; 
Μέχρι τώρα, τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι ΓΧΣ όσον αφορά την πρόσβασή τους στα θύματα είναι μόνο φυσικά, δηλαδή οι μεγαλύτερες προκλήσεις είναι το δύσβατο ορεινό έδαφος, οι κατεστραμμένοι δρόμοι και οι περιορισμένες δυνατότητες αεροπορικής  μεταφοράς. Οι ΓΧΣ υποστηρίζονται από την πακιστανική κυβέρνηση με πτήσεις, αλλά είναι ακόμα δύσκολη η παροχή βοήθειας αφού τα ελικόπτερα είναι περιορισμένα. 

Υπάρχουν σχέδια για τη μεταφορά χιλιάδων κατοίκων από τα απομακρυσμένα ορεινά χωριά σε καταυλισμούς εκτοπισμένων για να προστατευθούν από το σκληρό χειμώνα των Ιμαλαΐων. Πιστεύεις ότι αυτή είναι σωστή προσέγγιση;
Χιλιάδες άνθρωποι έχουν ήδη εκτοπιστεί και ακόμα περισσότεροι πρόκειται να εκτοπιστούν. Αυτή τη στιγμή οι σεισμοπαθείς μένουν σε λυόμενα, σε ποδοσφαιρικά στάδια, σε παλιά σχολικά κτίρια και σε πανεπιστημιακά κτίρια. Οπότε, αν η κυβέρνηση σχεδιάζει να παράσχει σε αυτούς τους ανθρώπους κάτι καλύτερο, να τους μεταφέρει σε αξιοπρεπείς καταυλισμούς και αυξήσει τις πιθανότητες να αντιμετωπίσουν αυτήν την κατάσταση, αυτό αποτελεί μία καλή κίνηση. Κι αν σε αυτούς τους καταυλισμούς υπάρχει ανάγκη για ιατρική περίθαλψη, οι ΓΧΣ θα πρέπει να παρέμβουν -αν δεν το κάνει κάποιος άλλος φορέας.
  
Το να ενθαρρύνεις κατοίκους δύσβατων περιοχών να μεταφερθούν σε έναν καταυλισμό δεν αποτελεί επίσης κακή ιδέα, δεδομένου όμως ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τις δικές τους επιλογές. Ωστόσο, σε αυτήν την περίπτωση μπαίνουμε σε μία πολύ δύσκολη συζήτηση: έχουν οι κάτοικοι το δικαίωμα να παραμείνουν στα χωριά τους και να πουν: «Θα πρέπει να με βοηθήσετε εδώ που είμαι γιατί αυτό είναι το σπίτι μου, αυτή είναι η γη που μου ανήκει και εδώ είναι το μέρος που θέλω να ξαναχτίσω το σπίτι μου!» Ή έχουν τα μέλη των ανθρωπιστικών οργανώσεων το δικαίωμα να πουν: «Συγγνώμη, αλλά δεν μπορούμε να φέρουμε τη βοήθεια εκεί. Θα πρέπει να φύγετε από το χωριό σας για να αναζητήσετε βοήθεια αλλού». Είναι πολύ δύσκολο να βρεις τη μέση λύση.   

Μία από τις θεμελιώδεις αρχές των ΓΧΣ είναι ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να κάνουν τις δικές τους επιλογές. Στην ουσία, η ανθρωπιστική βοήθεια θα πρέπει να τους δίνει τα εφόδια να επανακτήσουν την αξιοπρέπειά τους και να αυξήσει την ικανότητά τους να λαμβάνουν αποφάσεις. Όμως στην πραγματικότητα, η βοήθεια που παρέχουμε - τα υλικά, οι εθελοντές, η δυνατότητα εφοδιασμού - είναι περιορισμένη.

Τελικά, οι ΓΧΣ στήνουν μία κινητή Ιατρική Μονάδα σε ένα χωριό και ζητούν από τους κατοίκους των γύρω χωριών να έρθουν στην κλινική αυτή για ιατρική περίθαλψη.     
Ακόμα και αν είναι σε απόσταση μόνο πέντε χιλιομέτρων, είναι σα να λες στους ανθρώπους: «Συγνώμη, αλλά έχω κάνει την επιλογή για εσάς στήνοντας το Κέντρο Υγείας εδώ και όχι εκεί». Σε έναν ιδανικό κόσμο, θα ήταν εύκολο να πεις: «Όχι στους μεγάλους καταυλισμούς, παρά μόνο αν είναι επιλογή των ανθρώπων να ζήσουν εκεί». Όμως νομίζω ότι θα πρέπει να δεχτούμε το γεγονός ότι η ανθρωπιστική βοήθεια είναι πάντα κατά κάποιο τρόπο επιλεκτική. Και οι επιλογές των ανθρώπων είναι συνήθως πολύ πιο περιορισμένες από όσο θα θέλαμε να είναι.