Τσίσα Μουίλα - Νοσηλεύτρια στο πρόγραμμα κατά του AIDS στη Ζάμπια

Συνέντευξη με την Τσίσα Μουίλα, νοσηλεύτρια,
συνεργάζεται με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στο πρόγραμμα του AIDS
Καπίρι Μ'Πόσι, Ζάμπια

Η Τσίσα εργάζεται με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα από την πρώτη κιόλας μέρα που ξεκίνησε το πρόγραμμα χορήγησης αντιρετροϊκής θεραπείας στους ασθενείς με AIDS στην περιφέρεια του Καπίρι Μ'Πόσι, στη Ζάμπια. Στην κλινική που λειτουργούν οι ΓΧΣ από την άνοιξη του 2004 στο νοσοκομείο του Καπίρι, η Τσίσα είναι η ψυχή που δίνει καθημερινά το «πρόσταγμα» για το ξεκίνημα της μέρας με ένα πλατύ χαμόγελο στο πλευρό των ασθενών με AIDS. Γιατί, όπως λέει κι ίδια, «έχω ένα όνειρο και θέλω να το δω να μεγαλώνει».   

Πώς έμαθες για τους ΓΧΣ;
Το 2003 ξέσπασε μια επιδημία χολέρας στη Λουσάκα. Εκείνη την εποχή εργαζόμουν στην πρωτεύουσα στην κλινική για τη χολέρα ως νοσηλεύτρια και το ισπανικό τμήμα των ΓΧΣ ήρθε να βοηθήσει, γιατί η χώρα μου δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει την επιδημία. Ρώτησα ένα γιατρό για τους ΓΧΣ και πώς θα μπορούσα να εργαστώ για αυτούς. Καθώς είχαν εντυπωσιαστεί από τον τρόπο που διηύθυνα τη Μονάδα κατά της χολέρας, ο γιατρός μού είπε ότι μία ομάδα των ΓΧΣ εργαζόταν στο Καπίρι Μ'Πόσι. Έτσι, ήρθε η συντονίστρια της αποστολής εκεί να με βρει, λέγοντάς μου ότι αναζητούσαν μία νοσηλεύτρια να εργαστεί μαζί τους στο Καπίρι και ότι μπορούσα να κάνω αίτηση αν ενδιαφερόμουν για τη θέση. Έκανα αίτηση και με προσέλαβαν να δουλέψω στην κλινική κατά του HIV.

Άρχισες να εργάζεσαι με τους ΓΧΣ από το ξεκίνημα του προγράμματος χορήγησης αντιρετροϊκών;
Ναι, από το Μάιο του 2004. Όταν ήρθα δεν είχαμε ακόμα λειτουργήσει την κλινική, η οποία ξεκίνησε στις 25 Μαΐου. Έτσι όταν ανοίξαμε την κλινική, ήμασταν μόνο εγώ και ο γιατρός, ο Δανιήλ και δεν είχαμε ακόμα τίποτα. Έτσι, πήραμε κάποια αρχεία ασθενών και ξεκινήσαμε να εξετάζουμε τα περιστατικά. 

Πώς βλέπεις τη δουλειά σου με τους ΓΧΣ και τι έχεις δει να αλλάζει από τη μέχρι σήμερα συνεργασία σου;
Είμαι πολύ χαρούμενη και ικανοποιημένη γιατί είδα την κλινική να εξελίσσεται από το τίποτα σε μία κλινική με περισσότερους από 1.500 ασθενείς. Είδα ανθρώπους με AIDS να ανοίγονται, να μιλούν ανοιχτά για αυτό που τους συμβαίνει. Είδα επίσης ανθρώπους που δεν ήθελαν να ακούσουν ούτε λέξη για την Εθελοντική Συμβουλευτική και Εξέταση για HIV να μιλούν ανοιχτά για το γεγονός ότι έκαναν το τεστ και σήμερα να έρχονται στην κλινική για να πάρουν αντιρετροϊκά φάρμακα, γιατί βλέπουν ότι υπάρχει αποτέλεσμα.

Πιστεύεις ότι είναι σημαντικό, ντόπιο προσωπικό να εργάζεται μαζί τους ΓΧΣ για να βοηθήσει τους κατοίκους του Καπίρι;
Αποτελεί καθήκον τους. Οι ΓΧΣ δεν ήρθαν εδώ για να μείνουν, κάποια στιγμή θα φύγουν. Επομένως αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να συνεχίσουν τη δουλειά που ξεκίνησαν οι ΓΧΣ. Όταν με ρώτησαν -γιατί έπρεπε να επιλέξω- αν θέλω να εργαστώ εξολοκλήρου για την κυβέρνηση στο νοσοκομείο ή για τους ΓΧΣ, εγώ είπα: «Θα εργαστώ για την κυβέρνηση, αλλά θα συνεχίσω να βοηθάω τους ΓΧΣ, γιατί είχαμε μαζί  ένα όνειρο και θέλω να το δω να μεγαλώνει».

Πώς άρχισαν να μαθαίνουν οι ασθενείς για τη χορήγηση αντιρετροϊκών από τους ΓΧΣ;
Την πρώτη μέρα είδαμε μόλις τρεις ασθενείς. Στην αρχή εργαζόμασταν μόνο δύο μέρες την εβδομάδα. Στο τέλος αρχίσαμε να λειτουργούμε την κλινική κάθε μέρα, γιατί ο αριθμός των ασθενών άρχισε να αυξάνεται πολύ γρήγορα. Λόγω του κοινωνικού στιγματισμού ήταν πολύ λίγοι οι ασθενείς που έφταναν στην κλινική και σχεδόν όλοι βρίσκονταν στα τελευταία στάδια της ασθένειας. Όταν ξεκινούσαμε να τους χορηγούμε αντιρετροϊκά, οι περισσότεροι πέθαιναν. Έτσι, στα χωριά οι άνθρωποι άρχισαν να διαδίδουν ότι τα αντιρετροϊκά σκοτώνουν και για το λόγο αυτό δεν ήθελαν να έρθουν. Ακόμα και αν η εξέταση των CD4 που έκαναν έδειχνε ότι ήταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα κι έπρεπε να ξεκινήσουν άμεσα θεραπεία, δεν έρχονταν γιατί υπήρχε μεγάλος φόβος.
Έτσι αρχίσαμε να τους ενημερώνουμε. Ζητήσαμε από ασθενείς μας που ήταν αρχικά πολύ άρρωστοι, αλλά η κατάστασή τους βελτιώθηκε σταδιακά χάρη στα αντιρετροϊκά, να μιλήσουν στους κατοίκους. Τους «χρησιμοποιήσαμε» ως παραδείγματα ζωής. Πήγαιναν στα χωριά και έλεγαν: «Κοιτάξτε μας!» . Έτσι, ένας μετά την άλλον άρχισαν να έρχονται. Ξεκινήσαμε λοιπόν το Μάιο του 2004. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2005 είχαν έρθει μόνο 500 ασθενείς. Όμως τώρα, έχουμε σχεδόν 1.500 ασθενείς. Και υπάρχουν άνθρωποι που έρχονται από άλλες περιοχές ζητώντας μας να έχουν πρόσβαση στα αντιρετροϊκά, όμως δυστυχώς δεν μπορούμε να τους δεχτούμε γιατί είναι αδύνατον να γίνει σωστή παρακολούθηση των περιστατικών εξαιτίας της απόστασης.    
     
Πήγα κι εγώ κι έκανα το τεστ για HIV το Φεβρουάριο του 2005 και βγήκα θετική. Τα CD4 μου ήταν χαμηλά, οπότε ξεκίνησα να παίρνω αντιρετροϊκά φάρμακα. Έτσι, είμαι κι εγώ μία από τους 1.500 ασθενείς.

Πώς αποφάσισες να κάνεις το τεστ για HIV;
Το παιδί μου ήταν άρρωστο... και μία νοσηλεύτριά μας μου είπε: «Γιατί δεν πας το παιδί να κάνει το τεστ;» Η κόρη μου είναι 12 χρονών και σκέφτηκα ότι αν είναι θετική πρέπει μάλλον να έχει κολλήσει από μένα. Έτσι έκανα εγώ το τεστ γιατί δεν είμαι έτοιμη να το κάνω στο παιδί μου. Αλλά προσέχω πολύ την υγεία της και τη φροντίζω.

Έχεις δει ανθρώπους να νικούν το φόβο τους για το AIDS και τη θεραπεία του;
Είχαμε μία ασθενή, 35 χρονών, που λεγόταν Άμπινες. Ήρθε στην κλινική, ήταν πολύ λεπτή, ζύγιζε λιγότερο από 30 κιλά, με χαμηλά επίπεδα των CD4. Αρχίσαμε να της δίνουμε αντιρετροϊκά. Ο σύζυγός της δεν ήθελε να την υποστηρίξει και τη βοηθούσε η μητέρα της. Έτσι ξεκίνησε με τα φάρμακα και τώρα είναι μια χαρά. Πήρε βάρος. Ο άντρας της εντυπωσιάστηκε όταν είδε τη βελτίωση που παρουσίασε η γυναίκα του. Ήρθε κι έκανε την εξέταση για HIV - βγήκε κι εκείνος θετικός. Τελικά γράφτηκε στο πρόγραμμα.    

Υπάρχουν δυσκολίες στην εφαρμογή του προγράμματος και ποιες είναι οι βασικότερες;
Ο κοινωνικός στιγματισμός. Όπως ξέρουμε, ο ιός HIV σχετίζεται με το σεξ και συνεπώς όποιος εξετάζεται και είναι θετικός, ο κόσμος  θ' αρχίσει να λέει ότι είτε εκπορνεύεται, είτε ότι πήγε με κάποια ιερόδουλο κλπ. Έτσι οι άνθρωποι δεν ήθελαν να δηλώσουν ανοιχτά ότι έχουν την αρρώστια.   

Επίσης, ο λόγος που οι άνθρωποι δεν έρχονται για αντιρετροϊκή θεραπεία είναι γιατί δεν ξέρουν τα πλεονεκτήματα και πως μπορούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Γι' αυτό κι εμείς επιλέγουμε να τους ενημερώνουμε. Και όταν αποκτούν γνώση οι κοινότητες, αποκτά γνώση και ενημέρωση, κατ' επέκταση, ολόκληρη η Ζάμπια. Κι όταν πια θα γνωρίζει η Ζάμπια -μολονότι δε θα έχουμε μία Ζάμπια όπου θα έχει εκλείψει το AIDS-, θα έχουμε τουλάχιστον μία χώρα η οποία στο μέλλον θα έχει μια νέα γενιά χωρίς HIV/AIDS. Γιατί οι άνθρωποι θα φροντίζουν τους εαυτούς τους. Αυτό είναι το όνειρό μου.