«Θέλουμε να κοιτάξουμε μπροστά»: Μοσούλη, μια πόλη που ανακάμπτει από τον πόλεμο

«Αυτό ήταν το 2017. Είχα μόλις μπει στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Δουλεύαμε σε ένα αυτοσχέδιο νοσοκομείο στη γειτονιά Nablus, στη Δυτική Μοσούλη, κοντά στην πρώτη γραμμή. Και οι τραυματίες έφταναν στο νοσοκομείο μας κάθε ώρα.»

Μεταξύ 2016 και 2017, οι Ιρακινές Δυνάμεις Ασφαλείας, υποστηριζόμενες από διεθνή συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, εξαπέλυσαν στρατιωτική επίθεση για να ανακαταλάβουν τη Μοσούλη από το Ισλαμικό Κράτος, που είχε καταλάβει  την πόλη επί τρεισήμισι χρόνια.  «Η κατάσταση ήταν χαοτική», θυμάται ο Abdulrahman Dhannoon Khaleel.

 «Μια μέρα, μπήκε ένα τραυματισμένο παιδί στο αυτοσχέδιο νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Ο εξάχρονος ανακρίθηκε με την υποψία ότι ο πατέρας του ήταν μέλος του Ισλαμικού Κράτους. Βάλαμε τους εαυτούς μας μπροστά στο αγόρι και τον προστατεύσαμε. Το μόνο πράγμα που είχε σημασία για εμάς ήταν ότι χρειαζόταν ιατρική βοήθεια.»

«Στο τέλος, αποδείχθηκε ότι αυτός και οι γονείς του ήταν  απλοί πολίτες», λέει ο Dhannoon. «Προσπάθησαν να διαφύγουν από την πόλη, αλλά δεν κατάφεραν να ξεφύγουν από τις μάχες. Εγκλωβίστηκαν στην παλιά πόλη - έναν λαβύρινθο από μικρούς δρόμους και ιστορικά σπίτια. Μέσα σε αυτό το χάος, το αγόρι χωρίστηκε από τους γονείς του.»

Τώρα, περισσότερα από τέσσερα χρόνια μετά, οι καταστροφικές συνέπειες του πολέμου όχι μόνο εξακολουθούν να είναι ορατές, αλλά γίνονται έντονα αισθητές στο Κυβερνείο Ninewa, στο βορειοδυτικό Ιράκ και στην κύρια πόλη του, τη Μοσούλη. Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να είναι εκτοπισμένοι, το ψυχολογικό τραύμα του πληθυσμού παραμένει σε μεγάλο βαθμό αθεράπευτο και πολλές από τις κατεστραμμένες δομές υγείας δεν λειτουργούν πλήρως ακόμη.

Ελπίδα για το μέλλον

 «Ήμουν εδώ όταν το Ισλαμικό Κράτος κατέλαβε την πόλη το 2014 και μέχρι το τέλος του πολέμου. Είναι αδύνατο να εξηγήσουμε πώς έμοιαζε όλο αυτό», θυμάται ο 29χρονος. Απλά δεν υπάρχουν λόγια... Ήταν σαν να με βασάνιζαν από μέσα. Δεν υπήρχε μέλλον... τίποτε. Οι καταστάσεις που βιώσαμε μας επιβαρύνουν πολύ. Κανείς όμως δεν μιλάει γι' αυτό. Ναι, ο πόλεμος τελείωσε, ναι, η πόλη είναι ασφαλέστερη, αλλά μπορείτε ακόμα να δείτε πολύ θυμό και πόνο στα μάτια των ανθρώπων όπου κι αν πάτε.»

 «Οι άνθρωποι εδώ θέλουν να κοιτάξουν μπροστά», συνεχίζει ο Abdulrahman Dhannoon, «Πολλοί θα έλεγαν ότι είναι ευτυχισμένοι, αλλά στην πραγματικότητα, έχουμε δει πολλή δυστυχία, πραγματικά πολλή δυστυχία». Όπως και ο πληθυσμός της, η Μοσούλη αγωνίζεται να σταθει στα πόδια της. Τα σημάδια του πολέμου εξακολουθούν να διαμορφώνουν το αστικό τοπίο, αλλά οι προσπάθειες ανοικοδόμησης προχωρούν.

Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προσπαθούν να θεραπεύσουν τόσο τις σωματικές όσο και τις ψυχολογικές πληγές του πολέμου παρέχοντας πρόσβαση στην πολυπόθητη υγειονομική περίθαλψη. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διευθύνουν ένα νοσοκομείο που προσφέρει δωρεάν υπηρεσίες σε νεογνά, μητέρες και παιδιά στη γειτονιά Nablus στη δυτική όχθη του ποταμού Τίγρη. Ανατολικότερα στην Al-Nahrawan, μια από τις φτωχότερες γειτονιές της Μοσούλης, ένα άλλο παρόμοιο πρόγραμμα διευθύνεται από τις ομάδες μας. Και στα δύο μέρη, έως και 1.000 παιδιά  κάθε μήνα γεννιούνται και λαμβάνουν τις υπηρεσίες της οργάνωσης κατά μέσο όρο.

Στην ανατολική Μοσούλη, οι Γιατροί  Χωρίς Σύνορα προσφέρουν επίσης επανορθωτική χειρουργική επέμβαση και ολοκληρωμένη μετεγχειρητική φροντίδα στο Νοσοκομείο Al-Wahda. Εκεί, οι ομάδες μας παρέχουν την απαραίτητη φροντίδα για άτομα που τραυματίζονται από ατυχήματα  ή από βίαια περιστατικά. Από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο του 2021, πραγματοποιήσαμε  1.029 χειρουργικές επεμβάσεις, 4.494 και 1.351 ενδονοσοκομειακές και εξωνοσοκομειακές εξετάσεις αντίστοιχα. Και στις τρεις τοποθεσίες διατίθενται επίσης υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης και συμβουλευτικής υγείας.

Ένα σύστημα υγείας που ανακάμπτει

 «Οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν ότι όταν μια μάχη τελειώσει, τα πράγματα επιστρέφουν στο φυσιολογικό», εξηγεί η Esther van der Woerdt, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Ιράκ. «Αλλά η αλήθεια είναι ότι η ανάκαμψη διαρκεί χρόνια – για να μην πω δεκαετίες. Πολλές από τις βασικές υποδομές καταστράφηκαν ή υπέστησαν ζημιές κατά τη διάρκεια των μαχών και πολλές από αυτές πρέπει ακόμη να ανοικοδομηθούν ή να αποκατασταθούν. Οι δημόσιες δομές υγειονομικής περίθαλψης στη Μοσούλη αγωνίζονται να καλύψουν τις ανάγκες και ορισμένοι άνθρωποι εξακολουθούν να μην μπορούν να αντέξουν οικονομικά την υγειονομική περίθαλψη, είτε επειδή έχουν χάσει τα πάντα ή/και επειδή δύσκολα τα βγάζουν πέρα αφού έχασαν τα προς το ζην. Υπό αυτή την έννοια, οι δωρεάν υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης που προσφέρουμε είναι αρκετά απαραίτητες για τους ανθρώπους.»

Εκτός από την παροχή υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα βοηθούν επίσης το σύστημα υγείας της πόλης να ορθοποδήσει και παρέχουν την απαιτούμενη υποστήριξη προκειμένου να εξασφαλίσει ό,τι μπορεί για να αντιμετωπίσει νέες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Το 2019, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανακατασκεύασαν ένα νοσοκομείο εξειδικευμένο στη θεραπεία μολυσματικών ασθενειών στα ανατολικά της Μοσούλης, για να βελτιώσουν την πρόσβαση στην παροχή υπηρεσιών υγείας για την τοπική κοινότητα. Και μεταξύ Μαρτίου και Δεκεμβρίου 2020, η οργάνωση υποστήριξε το σύστημα υγείας της Μοσούλης στην αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, μετατρέποντας προσωρινά το κέντρο μετεγχειρητικής φροντίδας 62 κλινών (γνωστό σήμερα ως Ορθοπεδικό Νοσοκομείο Al-Wahda) στα ανατολικά της πόλης σε κέντρο θεραπείας COVID-19 για πιθανά και επιβεβαιωμένα περιστατικά COVID-19.

Από τη στιγμή που οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα  μετέτρεψαν το νοσοκομείο σε δομή COVID-19 μέχρι την επιστροφή στις τακτικές δραστηριότητές τους, οι ομάδες μας φρόντιζαν  975 ασθενείς με COVID-19. Επίσης μεταξύ Νοεμβρίου 2020 και Απριλίου 2021 στο Κυβερνείο της Ninawa, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διηύθυναν μία μονάδα εντατικής θεραπείας 16 κλινών που πρόσφερε προηγμένη φροντίδα σε ασθενείς με COVID-19 σε σοβαρή κατάσταση (συνολικά φρόντισαν 14 ασθενείς).

 «Οι δράσεις μας στην πόλη προσαρμόζονται ανάλογα με τις εξελίξεις», καταλήγει η επικεφαλής της αποστολής. «Και προσπαθούμε να προσαρμοστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις ιατρικές ανάγκες του πληθυσμού, καθοδηγούμενοι αποκλειστικά από την ιατρική ηθική μας και τις ουδέτερες και αμερόληπτες αρχές μας».

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εδώ και 50 χρόνια βρίσκονται πάντοτε στην πρώτη γραμμή των μεγάλων κρίσεων, σε εμπόλεμες ζώνες, σε περιοχές που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές, σε χώρες που μαστίζονται από επιδημίες. Γίνε το μόνο σταθερό που έχουν στην πρώτη γραμμή με τη μηνιαία υποστήριξή σου, για να συνεχίσουν να βρίσκονται εκεί που πραγματικά υπάρχει ανάγκη. Κάνε κλικ εδώ.