Είστε εδώ
Αρχική σελίδα / Νέα / Σεραφία Καλαμίτσου - Γιατρός στο πρόγραμμα κατά του AIDS στη Ζάμπια
 |
Αφιέρωμα - Συνεντεύξεις - Σεραφία Καλαμίτσου - Γιατρός |
συνέντευξη με τη Σεραφία Καλαμίτσου,
Γιατρό στο πρόγραμμα των ΓΧΣ στη Ζάμπια
Η «δρ Πούπε» στον αγώνα κατά του AIDS
Όταν ένας εθελοντής φτάνει στην αποστολή στο Καπίρι Μ'Πόσι, είναι λίγο σαν παράδοση πια το ντόπιο προσωπικό να του δίνει ένα τοπικό προσωνύμιο. Έτσι, όταν τον περασμένο Μάιο η Σεραφία έγινε με τη σειρά της μέλος της ομάδας των ΓΧΣ στη Ζάμπια ως νέα γιατρός, δεν έσπασε αυτήν την παράδοση. Της δόθηκε το όνομα «Δρ. Πούπε», το οποίο στην τοπική διάλεκτο των μπέμπα σημαίνει «Δώρο του Θεού». Τι βάρος να κουβαλάς ένα τέτοιο όνομα, σκέφτηκα. Αλλά όταν βλέπεις τη Σεραφία να θεραπεύει ασθενείς, να τους μιλά με εκείνη τη ζεστή συγκατάβαση στο βλέμμα που δείχνει ότι συμπάσχει, να ασκεί την ιατρική στην κλινική των ΓΧΣ για το HIV/AIDS και όταν την ακούς να μιλά για την εμπειρία της στην αποστολή, μπορείς να βρεις μια λογική πίσω από το όνομα που της έδωσαν οι κάτοικοι αυτής της όμορφης χώρας.
Είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με τη «δρ Πούπε», ή αλλιώς Σεραφία Καλαμίτσου για το πρόγραμμα κατά του AIDS των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Ζάμπια.
Πότε ξεκίνησαν οι ΓΧΣ να χορηγούν αντιρετροϊκή θεραπεία στους ασθενείς με HIV/AIDS;
Οι ΓΧΣ, στο πλαίσιο του προγράμματος για τον έλεγχο του HIV/AIDS κάνουμε έλεγχο και παρέχουμε θεραπεία για τις ευκαιριακές λοιμώξεις υποστηρίζοντας το νοσοκομείο του Καπίρι Μ' Πόσι. Ξεκινήσαμε να δίνουμε αντιρετροϊκά (ARVs) τον Ιούλιο του 2004.
Με ποιο τρόπο τα αντιρετροϊκά φάρμακα βοηθούν τη ζωή των ανθρώπων που ζουν με AIDS;
Μακάρι να μπορούσαμε να εξαλείψουμε τον ιό του HIV, αλλά δυστυχώς δεν είναι ακόμα εφικτό. Αυτό που κάνουμε είναι να χρησιμοποιούμε φάρμακα που δρουν σε κάποια φάση του κύκλου του ιού και ουσιαστικά καταστέλλουν τον πολλαπλασιασμό του. Γι' αυτό και κάποιος που είναι θετικός στον ιό θα παραμείνει θετικός σε όλη του τη ζωή. Αλλά όταν έχεις χαμηλό ιϊκό φορτίο, το οποίο αντιπροσωπεύει την ποσότητα του HIV στο αίμα, τότε και το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενή ενισχύεται και έτσι έχουμε λιγότερες ευκαιριακές λοιμώξεις, παράταση ζωής και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Μπορείς να μας δώσεις μια εικόνα για το AIDS στη Ζάμπια και τις βασικές όψεις της πανδημίας στη χώρα;
Η Ζάμπια είναι μια χώρα που έχει εφτά φορές την έκταση της Ελλάδας. Έχει έναν πληθυσμό όσο της Ελλάδας, γύρω στα 11 εκατομμύρια, ενώ επίσημα στοιχεία λένε πως το ποσοστό επιπολασμού του ιού στη Ζάμπια φθάνει το 16,5%, που σημαίνει απλά ότι 1,6 με 1,8 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με HIV/AIDS.
Μία άλλη πλευρά του προβλήματος είναι κι αυτή των ορφανών παιδιών. Φαινόμενο που οφείλεται στο θάνατο του ενός είτε και των δύο γονιών εξαιτίας του AIDS. Τα ορφανά παιδιά στη Ζάμπια υπολογίζονταν γύρω στο 1.000.000 στο τέλος του 2003. Στο Καπίρι Μ' Πόσι, το επίσημο ποσοστό επιπολασμού του ιού είναι 17-18% αλλά υπολογίζουμε ότι μπορεί να φθάνει ακόμα και το 25%.
Πώς θα χαρακτήριζες την εφαρμογή ενός προγράμματος αντιρετροϊκής θεραπείας στην Αφρική, και συγκεκριμένα στη Ζάμπια;
Είναι πάρα πολύ δύσκολη. Πρώτα απ' όλα είναι μεγάλο το κόστος για τη Ζάμπια και την Αφρική γενικότερα γιατί τα αντιρετροϊκά φάρμακα αλλά και όλες οι απαραίτητες ιατρικές υπηρεσίες είναι πολύ ακριβά. Ελπίζουμε όμως ότι αυτό θ' αλλάξει. Εκτός όμως από την οικονομική δυσκολία για την πλειοψηφία των κατοίκων, είναι δύσκολο να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα αντιρετροϊκών γιατί χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό καθώς δε ζητάς από τους ασθενείς να πάρουν ασπιρίνη, καθώς τα αντιρετροϊκά φάρμακα δεν πρέπει να ξεχάσεις να τα πάρεις.
Αν ξεχάσεις δύο ή τρεις φορές να τα πάρεις αυτό σημαίνει ότι η συμμόρφωση στη θεραπεία είναι μικρή, και όσο πιο μικρή είναι η συμμόρφωση, ο ιός μπορεί να γίνει ανθεκτικός στα φάρμακα που χρησιμοποιούμε και να μην μπορείς τελικά να τον καταστείλεις. Οπότε σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να περάσεις σε άλλη κατηγορία φαρμάκων, σε «δεύτερης γραμμής» φάρμακα τα οποία είναι πολύ πιο ακριβά και δύσκολο να αποθηκευτούν -γιατί χρειάζονται να συντηρηθούν σε συνθήκες ψύξης και, είναι πολύ δύσκολο να βρεις σπίτι που να έχει ψυγείο στη Ζάμπια...
Πιστεύεις ότι το πρόγραμμα αυτό άλλαξε τον τρόπο που ο πληθυσμός αντιλαμβανόταν το AIDS;
Πριν έρθουν εδώ οι ΓΧΣ, ο κόσμος φοβόταν ακόμα και να μιλήσει για το AIDS. Τώρα υπάρχουν Ομάδες Υποστήριξης, περισσότεροι πηγαίνουν εθελοντικά να εξεταστούν για HIV, υπάρχει περισσότερος κόσμος που μιλάει γι' αυτό το πρόβλημα ενώ πιο πριν κρυβόταν.
Πόσο σημαντική είναι η πρόσβαση στη θεραπεία για τους ανθρώπους που ζουν με HIV;
Πριν από λίγο καιρό, μέσα στο καλοκαίρι της Ελλάδας αλλά το χειμώνα της Αφρικής, ήρθαν τα φάρμακα από την παραγγελία που είχαμε κάνει. Και ήταν φάρμακα τα οποία δεν είχαμε στην κλινική. Όταν ήρθαν αυτά τα φάρμακα είχαμε τέτοιον ενθουσιασμό, ήμασταν πάνω από τα κουτιά και τα ανοίγαμε σα να ήταν Χριστούγεννα. Λες και ήρθε ο Άγιος-Βασίλης ξαφνικά μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού της Ελλάδας. Και με αυτά τα φάρμακα θα είχαμε τη δυνατότητα να βοηθήσουμε περισσότερους ανθρώπους...
Τι πίστευες πριν έρθεις στην αποστολή και τι πιστεύεις σήμερα που έχει περάσει καιρός από τότε που ξεκίνησες ως γιατρός στο πρόγραμμα;
Όταν ήρθα στην αποστολή σκεφτόμουν τελείως διαφορετικά τα πράγματα. Και κατά κάποιο τρόπο νόμιζα ότι θα ήμουν σε ένα δωμάτιο, θα εξετάζω ασθενείς. Αλλά η εμπειρία σε αυτό το πρόγραμμα είναι μοναδική. Και ιατρικά και ανθρωπιστικά και προσωπικά. Η κλινική HIV/AIDS των ΓΧΣ είναι πολύ σημαντική γιατί κάθε μέρα βλέπεις αλλαγές στους ανθρώπους που έρχονται. Υπάρχουν άνθρωποι τους οποίους είχαν φέρει στην κλινική με μπαστουνάκι, όπως ο Λέσλυ. Όταν ήρθε στην κλινική είχε σάρκωμα Kaposi και ήταν πολύ άσχημα, δεν μπορούσε να περπατήσει, υπέφερε φρικτά. Του ξεκινήσαμε την αντιρετροϊκή θεραπεία και τώρα είναι πολύ καλά, είναι χαρούμενος - είδατε εξάλλου το χαμόγελο στα μάτια του όταν ήρθε με το ποδήλατό του! Βέβαια, δεν είναι όλες οι ιστορίες τόσο ευχάριστες.
Αυτοί οι άνθρωποι έχουν τόση δύναμη μέσα τους και παλεύουν τόσο πολύ που είσαι εσύ τελικά αυτός που παίρνει δύναμη από εκείνους για να συνεχίσεις. Αυτή είναι μια εμπειρία που δεν μπορείς να τη ζήσεις πουθενά αλλού.
Από ιατρική άποψη είναι φοβερή εμπειρία γιατί παίρνεις πρωτοβουλίες, παλεύεις με τον ασθενή σου, είσαι εκεί μαζί του και προσπαθείς να κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς. Απλά αυτό που συμβαίνει εδώ είναι ότι είσαι μόνος σου. Και ξέρεις ότι αν δεν το κάνουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, δε θα το κάνει κανείς.
Πώς χειρίζεσαι σε προσωπικό επίπεδο την απώλεια ασθενών;
Ακόμα κι όταν χάνεις ασθενείς αντιλαμβάνεσαι πως αντιμετωπίζουν τελείως διαφορετικά το θάνατο. Κι αυτό πρώτη φορά το έχω βιώσει. Κι αυτό είναι μια διαφορά ανάμεσα στους δύο κόσμους -αν έχεις την ευκαιρία να τους ζεις και τους δύο- τρομάζεις με το θάνατο, φοβάσαι με το θάνατο. Αντιμετωπίζουμε το θάνατο πολύ διαφορετικά: κλαίμε, ντυνόμαστε στα μαύρα. Εδώ δεν είναι ότι δε στεναχωριούνται αλλά τον δέχονται με μία φυσικότητα, όσο φυσικός είναι και ο θάνατος. Μερικές φορές η ζωή τους είναι πολύ πιο τρομακτική από το θάνατό τους. Αλλά είναι πολύ δυνατοί άνθρωποι. Ακόμα κι όταν χάνεις έναν ασθενή δε λες ότι θα τα παρατήσεις, λες στον εαυτό σου ότι θα συνεχίσεις στον επόμενο. Κι αυτό είναι κάτι που συμβαίνει εδώ. Κάθε στιγμή είναι γεμάτη αλλά και πολύ γρήγορη. Είναι τόσο γεμάτη από πράγματα που συμβαίνουν αλλά πρέπει να τα προσπεράσεις, και τα προσπερνάς και μετά έρχεται η επόμενη στιγμή. Και θα είσαι έτσι, χαρά - λύπη, χαρά - λύπη, κι έτσι προχωράς κι εσύ. Οι άνθρωποι εδώ, οι ασθενείς μας σου δείχνουν πώς να προχωρήσεις.
Αλλά ακόμα και μέσα σε αυτήν την ιστορία βλέπεις πράγματα για την κουλτούρα της Ζάμπιας, και γενικότερα της Αφρικής, ότι παιδιά που μένουν ορφανά μπορούν να τα μεγαλώσουν ξαδέρφια, άλλοι συγγενείς, ακόμα και γείτονες. Έχουν μία αλληλεγγύη μεταξύ τους, μία ανθρωπιά. Τελικά βλέπεις ότι τα λασπόσπιτα με τις αχυρένιες στέγες χωράνε περισσότερους ανθρώπους...
Υπάρχει κάτι που σου δίνει ελπίδα να συνεχίζεις;
Ναι, κάτι τρομερό που είχε πει ένας ασθενής μας όταν του εξηγούσα για τα αντιρετροϊκά φάρμακα, ότι δεν μπορούμε να θεραπεύσουμε το AIDS αλλά αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να καταστείλουμε τον ιό. Θα είσαι φορέας για όλη σου τη ζωή, του λέω. Και μου λέει: «Γιατρέ, ξέρεις τι σημαίνουν τα αρχικά HIV;» Και μου λέει: «Hope Is Vital» - δηλαδή, η Ελπίδα Είναι Ζωτική. Και μετά δεν μπορούσα να πω τίποτα άλλο. Και πιστεύω πως αν αυτό συνέβαινε σε κάποιον που ζούσε αλλού θα γκρίνιαζε, θα ήταν μίζερος. Αλλά αυτός το παλεύει, αγωνίζεται.
