Οι αιτούντες άσυλο χρειάζονται πρόσβαση σε δίκαια διαδικασία ασύλου με τις πρέπουσες δικλίδες ασφαλείας. Δυστυχώς, ο προτεινόμενος νόμος δεν διασφαλίζει μια τέτοια διαδικασία, αλλά περιορίζει περαιτέρω την πρόσβαση σε διεθνή προστασία για ευάλωτους ανθρώπους και τους εκθέτει σε επιταχυμένες διαδικασίες.
Με το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου όχι μόνο δεν αντιμετωπίζονται οι ιατρικές ανάγκες των προσφύγων και μεταναστών, αλλά αντίθετα, μειώνεται και η ήδη περιορισμένη πρόσβαση που έχουν σε κατάλληλη και εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εκφράζουν την ανησυχία τους για τις ακόλουθες προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις:
- Εισάγονται επιβαρυντικές αποτρεπτικές ρυθμίσεις για τις συνθήκες υποδοχής και ασύλου, δημιουργούνται περισσότερες κατηγορίες για αποκλεισμό και εισάγεται η αρχή της μη συνεργασίας, χωρίς εξαιρέσεις για ασθενείς και ανθρώπους που νοσηλεύονται ή δεν μπορουν να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις του ασύλου για ιατρικούς λόγους.
- Εισάγονται νέες διαδικασίες υποδοχής χωρίς όμως να αντιμετωπίζουν ή έστω να προβλέπουν τη βελτίωση των τραγικών συνθηκών διαβίωσης για πάνω από 35.000 ανθρώπους που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης των νησιών.
- Περιλαμβάνεται σειρά διατάξεων (όπως κράτηση, απόρριψη αιτήσεων ασύλου, διαδικασίες προσφυγής) που μπορεί να οδηγήσουν μεγάλο αριθμό ανθρώπων εκτός συστήματος ασύλου, χωρίς χαρτιά ή ακόμη και υπό κράτηση, χωρίς εγγυήσεις για πρόσβαση στην περίθαλψη, ακόμα και για τους πιο ευάλωτους
Πιο συγκεκριμένα:
- Με περισσότερους απο 35.000 ανθρώπους παγιδευμένους στα ελληνικά νησιά, στην αδράνεια της αναμονής, αντί να ενδυναμώνεται το σύστημα για διεθνή προστασία και να αντιμετωπίζονται οι καθυστερήσεις στις διαδικασίες ταυτοποίησης, η νέα νομοθεσία συνεπάγεται την άυξηση των εμποδίων για προστασία. Αυτό ξεκάθαρα αποδεικνύεται από την κατάργηση του PTSD (Συνδρόμου Μετατραυματικού Στρες) από τον κατάλογο των κριτηρίων ευαλωτότητας. Το PTSD είναι μια ψυχιατρική διαταραχή που συμβαίνει σε άτομα που έχουν βιώσει ή έχουν υπάρξει μάρτυρες ενός τραυματικού γεγονότος , τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αναβιώσεις (flashbacks) , εφιάλτες και έντονο άγχος, όπως και αίσθημα απώλειας ελέγχου της σκέψης. Είναι καταγεγραμμένο ότι άνθρωποι σε αυτή την κατάσταση βρίσκουν τις συνεντεύξεις ασύλου τραυματικές ή δυσκολεύονται να ανακαλέσουν τραυματικές εμπειρίες. Η ρητή εξαίρεση αυτής της πάθησης από τις κατηγορίες ευαλωτότητας , σε συνδυασμό με την έλλειψη μηχανισμών προστασίας, θα αποτρέψει τους ασθενείς με PTSD τόσο να λάβουν την κατάλληλη ιατρική και κοινωνική υποστήριξη , όσο και να έχουν μια δίκαιη μεταχείριση του αιτήματος ασύλου τους.
- Η νομοθεσία συμπεριλαμβάνει μη αναγκαία και απαγορευτικά εμπόδια στην πρόσβαση στο άσυλο, τα οποία πρέπει να απομακρυνθούν.Αυτα συμπεριλαμβάνουν την εξαίρεση της ιατρικής πιστοποίησης για θύματα βασανιστηρίων από πιστοποιημένους στην ελλαδα γιατρους που δεν δουλεύουν για το δημόσιο σύστημα υγείας. Έχουν υπάρξει συστηματικά και σημαντικά κενά στην αναγνώριση των θυμάτων βασανιστηρίων στην Ελλάδα και στο παρόν υπάρχει έλλειψη εκπαιδευμένου και ειδικευμένου ιατρονοσηλευτικού και άλλου προσωπικού για τη διεξαγωγή ιατρικού ελέγχου και ελέγχου ευαλωτότητας στα ελληνικά νησιά και για να προσφέρει την πρέπουσα φροντίδα (συμπεριλαμβανομενης ιατρικης και ψυχιατρικής φροντίδας) για αυτήν την ομάδα στην Ελλάδα. Οι ΓΧΣ και άλλες οργανώσεις κάλυψαν αυτό το κενό και όλοι οι πιστοποιημένοι γιατροί θα πρέπει να μπορούν να παρέχουν πιστοποίηση για αυτους τους ασθενείς.
- Με το νέο νομοσχέδιο διαμορφώνονται δύο διαφορετικά συστήματα υγείας για την πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, κάνοντας ακόμα πιο δυσχερή την υπάρχουσα προβληματική διαδικασία, με τον κίνδυνο οι ιδιαίτερα ευάλωτες κατηγορίες ανθρώπων να αντιμετωπίσουν ακόμα περισσότερα εμπόδια στην πρόσβαση σε ζωτικές υπηρεσίες υγείας . Η πρόσβαση στην υγεία για τους αιτούντες άσυλο θα περιοριστεί στην επείγουσα φροντίδα, αφήνοντας ανθρώπους με σοβαρές νόσους και ψυχικές διαταραχές χωρίς πρόσβαση σε εξειδικευμένες υπηρεσίες, κάτι το οποίο θα έχει αρνητικές και πιθανόν δια βίου επιπτώσεις.
- Ο νόμος εισάγει διευρυμένες δυνατότητες κράτησης των αιτούντων και αυξάνει το ανώτατο χρονικό όριο της κράτησης από 6 σε 36 μήνες. Μέσα απο την εμπειρία μας σε κέντρα κράτησης στην Ελλάδα μεταξυ 2008 και 2014 , είμαστε θορυβημένοι από την προφανή επιστροφή σε αυξημένη και συστηματική κράτηση των αιτούντων ασύλου. Με δεδομένη την τεράστια και δυσανάλογη απειλή στην υγεία και αξιοπρέπεια των ατόμων, αυτή η πρακτική πρέπει να αποφεύγεται. Επιπλέον άτομα που έχουν επιβιώσει από τραύμα, σεξουαλική βία , βασανισμό και ασυνόδευτα ανήλικα δεν θα πρέπει να κρατούνται σε καμία περίπτωση.
- Σύμφωνα με το νέο νόμο η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας στη διαδικασία υποδοχής εξασφαλίζεται μόνο στα επείγοντα περιστατικά, με αποτέλεσμα άνθρωποι με σοβαρές και περίπλοκες ασθένειες ή ψυχικές παθήσεις να μην έχουν πρόσβαση σε εξειδικευμένες υπηρεσίες. Επιπλέον, η εισαγωγή διαδικασιών fast track για την αναγνώριση της ευαλωτότητας, θα επηρεάσει ευάλωτες κατηγορίες ανθρώπων όπως θύματα βασανιστηρίων, ψυχικά ασθενείς, θύματα εμπορίας ανθρώπων και οποιονδήποτε με περίπλοκες παθήσεις ή με μη προφανή ευαλωτότητα.
- Με διάταξη του νομοσχεδίου όλοι οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες και δικαιούχοι διεθνούς προστασίας θα πρέπει να αποχωρήσουν από τις Δομές Υποδοχής και Φιλοξενίας μέσα σε δυο μήνες από τη δημοσίευση του νόμου. Η επιλογή αυτή του νομοθέτη θα αυξήσει δραματικά την αστεγία και την ανασφάλεια για πολλές γυναίκες, άντρες και παιδιά και θα έχει άμεση επίδραση στην σωματική και ψυχική υγείας τους.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, με το παρόν νομοσχέδιο,το οποίο είναι κατα τη γνώμη μας εξαιρετικά επιβλαβές, διαπιστώνουν μια ακόμα προσπάθεια αναθεώρησης του νομικού πλαισίου που αφορά στη μεταναστευτική πολιτική και στις πολιτικές ασύλου. Οι αναθεωρήσεις αυτές όμως είναι βλαπτικές για τους ανθρώπους, αγνοούν πλήρως τις ευάλωτες ομάδες και τους στερούν το δικαίωμα της πρόσβασης στην ψυχική και σωματική υγεία.
