Αθήνα: Τρεις επιζώντες βασανιστηρίων μιλούν για τα όρια της απόγνωσης και για τη στιγμή που ξαναμπήκαν στη ζωή

Η Αθήνα γίνεται τόπος ανακούφισης για ανθρώπους που πόνεσαν και υπέφεραν σε δύο ηπείρους. Στην κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για θύματα βασανιστηρίων γίνεται μεγάλη προσπάθεια οι άνθρωποι να ξαναβρούν την εμπιστοσύνη τους στους ανθρώπους.

Για περισσότερα από 40 χρόνια, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα φροντίζουν επιζώντες βασανιστηρίων, καθώς και θύματα βάναυσης μεταχείρισης στα νοσοκομεία και στις κλινικές της οργάνωσης σε όλο τον κόσμο.

Αν και απαγορεύονται από το διεθνές δίκαιο, τα βασανιστήρια, η βάναυση μεταχείριση και η κακοποίηση εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο σήμερα. Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανέτοιμη για τον εντοπισμό των θυμάτων βασανιστηρίων μεταξύ των ασθενών.

Τα βασανιστήρια μπορούν να διαλύσουν έναν άνθρωπο, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά, καθώς καταστρέφουν την πίστη του στους ανθρώπους και τη σύνδεσή του με την κοινωνία. Οι άνθρωποι που έχουν βασανιστεί μπορεί να αισθάνονται αποξενωμένοι από το σώμα, τα συναισθήματα και την ταυτότητά τους.

«Αισθάνθηκα πάλι άνθρωπος»

Ο Αμπντούλ Ραχμάν* σπούδασε νομικά πριν αρχίσει ο πόλεμος στη Συρία. Έφυγε από την πατρίδα του αφού φυλακίστηκε και βασανίστηκε πρώτα από το καθεστώς και στη συνέχεια από τον ISIS.

Πριν από τον πόλεμο στη Συρία, σπούδαζα στο πανεπιστήμιο του Χαλεπίου. Αποφοίτησα από τη Νομική σχολή το 2009 και άσκησα τη δικηγορία για δύο χρόνια. Αφού άρχισε ο πόλεμος, παντρεύτηκα και έκανα δύο παιδιά. Η ζωή μου ήταν κανονική, όπως κάθε άλλου ανθρώπου που ζει με την οικογένειά του. Ύστερα συνέβησαν διάφορα γεγονότα που κατέστρεψαν ανθρώπινες ζωές. Έζησα μια φοβερή απώλεια. Έχασα τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου, και τραυματίστηκα στο ίδιο συμβάν. Ακόμη, φυλακίστηκα δύο φορές.

Η πρώτη περίοδος κράτησης ήταν η πιο δύσκολη. Ήμασταν περίπου 60 άτομα σε ένα δωμάτιο δύο επί δύο. Μας κρεμούσαν από το ένα πόδι και το ένα χέρι και μας σκουντούσαν με κάποιο αντικείμενο. Ύστερα έβαζαν χλώριο στα πόδια μας και τα τρυπούσαν με βελόνες.

Όταν με άφησαν ελεύθερο, έκανα νέα όνειρα να έρθω στην Ελλάδα αναζητώντας ασφάλεια. Ταξίδεψα με την ελπίδα να με περιθάλψουν, ταξίδεψα για να ξανακερδίσω έστω και ένα μικρό μέρος όσων είχα χάσει. Όταν έφτασα όμως, ένιωθα σαν να είχα πνιγεί. Είμαι σε μια ευρωπαϊκή χώρα, σκεφτόμουν, που σημαίνει ότι θα έπρεπε να έχω δικαιώματα. Μας είχαν πει ότι η Ευρώπη είναι η γη των δικαιωμάτων. Όμως, δεν έχω δει κάτι τέτοιο. Παρόλο που η ψυχική μου υγεία είναι κακή και παίρνω φάρμακα και παυσίπονα, ούτε που νοιάζονται, γιατί όπως συνειδητοποίησα είμαστε μόνο χαρτιά εδώ. Όταν είναι έτοιμα τα χαρτιά μου, θα μπορώ να μετακινηθώ, αλλά ως τότε δεν νοιάζονται καθόλου.

Είμαι ακόμα ζωντανός χάρη στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, παρά τη μεγάλη μου απόγνωση. Μου φέρονται με ευγένεια ανεξάρτητα από το γεγονός ότι είμαι ασθενής. Με αντιμετωπίζουν ως ειδικό περιστατικό εδώ, ως κάποιον που έχασε το πιο πολύτιμο πράγμα στον κόσμο, την οικογένεια. Μου έδωσαν κίνητρο και με έχουν βοηθήσει να αντέξω την κατάσταση μέχρι σήμερα. Με έκαναν να αισθανθώ πάλι άνθρωπος, αισθάνθηκα ότι είμαι κάποιος που έχει δικαιώματα.

Όμως όλα μου τα όνειρα έχουν χαθεί. Εξαφανίστηκαν όταν έφτασα στην Ευρώπη.

«Τότε αισθάνθηκα ότι είχα αρχίσει να προχωρώ στη ζωή μου»

Συνέντευξη με τον Ντίκο* από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία

Δεν ήθελα να φύγω από την πατρίδα μου. Δεν μπορούσα ούτε να φανταστώ ότι μια μέρα θα ζούσα σε άλλη χώρα, όμως δεν είχα άλλη επιλογή. Αναγκάστηκα να εγκαταλείψω την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία εξαιτίας φρικτών καταστάσεων που βίωσα στην ίδια μου τη χώρα και πήγα στο Τσαντ. Από εκεί πήγα στο Καμερούν, όπου αναζήτησα καταφύγιο. Ήθελα να συνεχίσω τις σπουδές μου εκεί, για μένα αυτό ήταν το πιο σημαντικό. Όμως, όλα μου τα σχέδια απέτυχαν. Δεν μου είχε απομείνει τίποτα. Κυνήγησα την τύχη μου στο Μπενίν, μετά στη Μαυριτανία, και μετά από μερικούς μήνες έφτασα αεροπορικώς στην Τουρκία. Με κράτησαν στο αεροδρόμιο και έμεινα σε κέντρο κράτησης για έξι μήνες, ύστερα με έστειλαν σε άλλο για τρεις μήνες. Όταν με άφησαν ελεύθερο, αποφάσισα να πάω στην Ελλάδα. Μια νύχτα περάσαμε τη θάλασσα και φτάσαμε στη Λέσβο, στο κέντρο για τους πρόσφυγες. Έμεινα πέντε μήνες εκεί. Δεν μπορούσα ούτε να μιλήσω στους ανθρώπους για ό,τι μου είχε συμβεί.

Πέρασα μια πολύ δύσκολη περίοδο, πάρα πολλές δυσκολίες. Ρωτούσα τον εαυτό μου «τι μου συμβαίνει;». Δεν μπορούσα να ελέγξω τα συναισθήματά μου. Έφυγα από την πατρίδα μου και στη συνέχεια ταξίδεψα ξανά και ξανά. Ένιωθα ότι με είχε εγκαταλείψει η ανθρωπότητα. Ρωτούσα τον εαυτό μου αν υπάρχει το δικαίωμα της επιβίωσης. Ήταν δικό μου το φταίξιμο; Κι αν ναι, πώς μπορούσα να το διορθώσω; Δυσκολευόμουν να ελέγξω τα συναισθήματά μου όταν σκεφτόμουν τι είχα περάσει στην πατρίδα μου. Τότε ήρθα σε επαφή με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και τους είπα την ιστορία μου. Με άκουσαν και με βοήθησαν. Μου έδωσαν συμβουλές και άρχισα να διαχειρίζομαι την κατάστασή μου. Τότε αισθάνθηκα ότι είχα αρχίσει να προχωρώ στη ζωή μου.

«Αυτό που θέλω να ζητήσω από τους ανθρώπους στην Ευρώπη είναι να ακούσουν τις ιστορίες των ανθρώπων που έφυγαν από την πατρίδα τους»

Μαρτυρία του Ντιεμερσί* από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό

Όταν τελείωσα τις σπουδές μου, δούλεψα για ένα διάστημα στη χώρα μου κι ύστερα οργανώθηκα σε μια πολιτική ομάδα. Ήμουν ήδη άρρωστος τότε. Μια μέρα με συνέλαβαν μαζί με έναν φίλο μου στην Κινσάσα. Μας έβαλαν φυλακή, όμως κάποιοι άνθρωποι μάς έδωσαν πλαστά έγγραφα για να φύγουμε από τη χώρα, επειδή μας είπαν ότι θα πεθαίναμε στη φυλακή εξαιτίας της κατάστασης της υγείας μας. Πήγαμε αεροπορικώς στην Τουρκία, όπου μας έβαλαν σε κέντρο κράτησης. Η υγεία μας, ιδίως του φίλου μου, συνέχισε να χειροτερεύει, και μας επέτρεψαν να αναζητήσουμε φροντίδα υγείας στην Τουρκία. Κάποιες οργανώσεις προσφύγων μάς βοήθησαν να πάρουμε μερικά φάρμακα για να μειωθούν τα συμπτώματα, αλλά μας είπαν ότι είχαν περιορισμένες δυνατότητες και ότι η κατάσταση της υγείας μας ήταν προβληματική. Βρήκαμε λοιπόν χρήματα και τα δώσαμε σε διακινητές για να έρθουμε στην Ευρώπη. Έτσι έφτασα στην Ελλάδα.

Εδώ στην Αθήνα με βοήθησαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα να βρω ένα μέρος να μείνω και να εξασφαλίσω την τροφή μου. Παίρνω τακτικά τα φάρμακά μου, παρακολουθούν την υγεία μου, και αισθάνομαι ότι μπορούν να με βοηθήσουν και να μου δώσουν ηθική στήριξη. Η κατάσταση στην Αθήνα εξακολουθεί να είναι δύσκολη. Αν δεν υπάρχει κάποια οργάνωση να σε βοηθήσει, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα.

Αυτό που θέλω να ζητήσω από τους ανθρώπους στην Ευρώπη είναι να ακούσουν τις ιστορίες των ανθρώπων που έφυγαν από την πατρίδα τους. Δεν είναι εύκολο να εγκαταλείψεις την οικογένειά σου και να έρθεις εδώ. Υπάρχουν πραγματικά προβλήματα και είναι επώδυνα, υπάρχουν πολύ δύσκολες καταστάσεις στην Αφρική αλλά και στην Ασία. Υπάρχουν άνθρωποι που υποφέρουν, άνθρωποι που πεθαίνουν. Υπάρχουν μέρη όπου δεν υπάρχουν δικαιώματα, όπου οι άνθρωποι πεθαίνουν στις φυλακές. Ελπίζω οι άνθρωποι να μπορούν να καταλάβουν ότι υπάρχουν πολλοί που χρειάζονται βοήθεια.

* Τα ονόματα δεν είναι τα πραγματικά. Οι μαρτυρίες καταγράφηκαν στο κέντρο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για επιζώντες βασανιστηρίων στην Αθήνα.