Φυματίωση: Άμεση ανάγκη για καλύτερη αντιμετώπιση της νόσου

Με αφορμή τη σύνοδο G20 αυτές τις ημέρες στη Γερμανία, η διεθνής ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Médecins Sans Frontières/MSF) και η Stop TB Partnership δημοσίευσαν την τρίτη έκδοση της έκθεσης Out of Step, που επισημαίνει την ανάγκη να αυξήσουν οι κυβερνήσεις τις προσπάθειές τους για την καταπολέμηση της φυματίωσης. Η έκθεση εξετάζει τις πολιτικές και τις πρακτικές σχετικά με τη φυματίωση σε 29^[1] χώρες –στις οποίες αναλογεί το 82% του παγκόσμιου φορτίου της φυματίωσης– και δείχνει ότι οι χώρες μπορούν να κάνουν πολύ περισσότερα για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία της φυματίωσης.

Παρόλο που η φυματίωση μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί ιατρικά, παραμένει η πιο θανατηφόρα μεταδοτική ασθένεια στον κόσμο. Μόνο το 2015, πέθαναν 1,8 εκατομμύρια άνθρωποι από αυτήν. Το 2015, η πλειοψηφία (το 54%) των 10,4 εκατομμυρίων ανθρώπων με φυματίωση ζούσαν στις χώρες που συμμετέχουν στη σύνοδο της G20. Ωστόσο, οι περισσότερες χώρες υστερούν στην εφαρμογή των νέων εργαλείων που είναι διαθέσιμα για την αντιμετώπιση της φυματίωσης. Στη διάρκεια της συνόδου των G20, οι κυβερνήσεις πρέπει να συμπεριλάβουν τη φυματίωση στις προσπάθειές τους να αντιμετωπίσουν το ευρύτερο πρόβλημα των ανθεκτικών λοιμώξεων.

«Η φυματίωση είναι ένας αρχαίος δολοφόνος, όμως έχουμε τις γνώσεις και τα εργαλεία για να αντιμετωπίσουμε αυτή την ασθένεια. Πολλές χώρες δεν αξιοποιούν αυτές τις προόδους, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν άνθρωποι» λέει η Lucica Ditiu, εκτελεστική διευθύντρια της Stop TB Partnership. «Απευθύνουμε έκκληση στους ηγέτες G20 να αφυπνιστούν και να κάνουν κάτι για να σταματήσουν τους άδικους θανάτους και την εξάπλωση της φυματίωσης, συμπεριλαμβανομένης της ανθεκτικής φυματίωσης.»

Το διαγνωστικό έλλειμμα παραμένει τεράστιο. Μόνο σε 7^[2] από τις χώρες που εξετάζονται στην έκθεση είναι ευρέως διαθέσιμο το Xpert MTB/RIF, ένα γρήγορο μοριακό τεστ για τη διάγνωση της φυματίωσης και τον έλεγχο της ανθεκτικότητας στα φάρμακα πρώτης γραμμής. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στις 29 χώρες που εξετάζονται εξακολουθούν να ελέγχονται με μια μέθοδο που αποτυγχάνει να ανιχνεύσει πολλά κρούσματα ή που απαιτεί αναμονή πολλών μηνών για να επιβεβαιωθεί η ασθένεια. Αυτό εξηγεί γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι δεν διαγιγνώσκονται και δεν λαμβάνουν περίθαλψη. Σε όλο τον κόσμο το 2015, με βάση τη διαφορά μεταξύ του εκτιμώμενου αριθμού των νέων κρουσμάτων και τον πραγματικό αριθμό των κρουσμάτων που αναφέρθηκαν, 4,3 εκατομμύρια άνθρωποι με φυματίωση δεν διαγνώστηκαν ποτέ.

«Πώς θα λάβουν περίθαλψη για τη φυματίωση οι ασθενείς όταν δεν διαγιγνώσκονται καν;» ρωτά ο Δρ Isaac Chikwanha, ιατρικός σύμβουλος σε θέματα HIV και φυματίωσης της Εκστρατείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Πρόσβαση στα Βασικά Φάρμακα (Access Campaign). «Εάν οι χώρες δεν κάνουν περισσότερα πράγματα για να εξασφαλίσουν ότι οι άνθρωποι μπορούν να ελεγχθούν, θα είναι αδύνατο να μειωθούν οι θάνατοι από φυματίωση που μπορούν να προληφθούν.»

Έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά στη διαθεσιμότητα νέων θεραπειών που είναι πιο αποτελεσματικές και ελαφρύνουν το φορτίο των ανθρώπων με φυματίωση.

Η νοσηλεία για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να περιορίσει τη δυνατότητα ενός ατόμου να έχει μια φυσιολογική ζωή και θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο στην περίπτωση των πιο βαριά ασθενών ανθεκτικής φυματίωσης (DR-TB). Σύμφωνα με την έκθεση, στο 34% των χωρών που εξετάζονται εξακολουθεί να απαιτείται μακρόχρονη νοσηλεία για τη θεραπεία της ανθεκτικής φυματίωσης. Τα νεότερα φάρμακα για τη θεραπεία της ανθεκτικής φυματίωσης έχουν παρουσιάσει καλύτερα αποτελέσματα από τα σημερινά θεραπευτικά σχήματα, τα οποία προσφέρουν ποσοστό ίασης μόνο 28% για την εξαιρετικά ανθεκτική φυματίωση (XDR-TB) και 52% για την πολυανθεκτική φυματίωση (MDR-TB). Το νεότερο φάρμακο βεδακιλίνη περιλαμβάνεται στις εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες του 79% των χωρών που εξετάζονται, ενώ η δελαμανίδη περιλαμβάνεται στις κατευθυντήριες οδηγίες του 62% των χωρών. Όμως σε παγκόσμιο επίπεδο, μόνο το 5% των ανθρώπων που θα μπορούσαν να ωφεληθούν είχαν πρόσβαση στα φάρμακα αυτά το 2016.

Η θεραπεία της ανθεκτικής φυματίωσης, για την οποία σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούνται σχεδόν 15.000 χάπια μέσα σε δύο χρόνια, μπορεί τώρα να μειωθεί στους εννέα μήνες. Οι βραχύτερες θεραπείες βοηθούν τους ανθρώπους να επιστρέψουν γρηγορότερα σε μια φυσιολογική και παραγωγική ζωή. Ωστόσο, μόνο σε 13^[3] από τις χώρες που εξετάζονται (το 45%) διατίθενται βραχύτερες θεραπείες.

«Με τη φυματίωση, οι δείκτες του ρολογιού κινούνται πολύ γρήγορα, καθώς κάθε 18 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος πεθαίνει από φυματίωση. Αυτό πρέπει να αλλάξει» λέει η Sharonann Lynch, σύμβουλος πολιτικής σε θέματα HIV και φυματίωσης της Εκστρατείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Πρόσβαση στα Βασικά Φάρμακα. «Ο αριθμός των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται είναι σταθερός τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ενώ ο αριθμός των θανάτων έχει αυξηθεί αντί να μειωθεί. Οι χώρες πρέπει να χρησιμοποιήσουν νέα εργαλεία και να κλιμακώσουν τις ενέργειές τους.»

Οι κυβερνήσεις των G20 συμβάλλουν σημαντικά στις δράσεις για την αντιμετώπιση της φυματίωσης παγκοσμίως, έχοντας συνεισφέρει περισσότερα από 1,6 δις δολάρια στο Παγκόσμιο Ταμείο για την Καταπολέμηση του AIDS, της Φυματίωσης και της Ελονοσίας το 2016. Οι ηγέτες της συνόδου G20 πρέπει τώρα να κινητοποιήσουν τους μηχανισμούς των χωρών τους με σκοπό τη διάγνωση περισσότερων ανθρώπων, την πρόσβαση όλων των ανθρώπων με φυματίωση σε αποτελεσματικές θεραπείες και τη μείωση των θανάτων από τη νόσο.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και η Stop TB Partnership έχουν ξεκινήσει μια εκστρατεία με την οποία απευθύνουν έκκληση στις κυβερνήσεις να ευθυγραμμίσουν τις πολιτικές και τις πρακτικές τους σχετικά με τη φυματίωση με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Η εκστρατεία αυτή έχει τίτλο #StepUpforTB

Σημειώσεις:

^[1] Αιθιοπία, Αρμενία, Αφγανιστάν, Βιετνάμ, Βραζιλία, Γεωργία, Ζιμπάμπουε, Ινδία, Ινδονησία, Καζακστάν, Καμπότζη, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Κένυα, Κίνα, Κιργιζία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Λευκορωσία, Μιανμάρ, Μοζαμβίκη, Μπανγκλαντές, Νιγηρία, Νότια Αφρική, Ουκρανία, Πακιστάν, Παπούα Νέα Γουινέα, Ρωσία, Σουαζιλάνδη, Τατζικιστάν και Φιλιππίνες.

^[2] Αρμενία, Βραζιλία, Γεωργία, Ζιμπάμπουε, Λευκορωσία, Νότια Αφρική και Σουαζιλάνδη.

^[3] Αφγανιστάν, Βιετνάμ, Ζιμπάμπουε, Καμπότζη, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Κιργιζία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Μιανμάρ, Μπανγκλαντές, Παπούα Νέα Γουινέα, Σουαζιλάνδη, Τατζικιστάν και Φιλιππίνες.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είναι μια ανεξάρτητη διεθνής ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση που παρέχει ιατρική φροντίδα σε ανθρώπους που πλήττονται από ένοπλες συγκρούσεις, επιδημίες, φυσικές καταστροφές και αποκλεισμό από τη φροντίδα υγείας. Η οργάνωση ιδρύθηκε το 1971 και σήμερα δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 60 χώρες. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα περιθάλπουν ανθρώπους με φυματίωση τα τελευταία 30 χρόνια. Το 2016, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα περιέθαλψαν περισσότερους από 20.000 ανθρώπους με φυματίωση, συμπεριλαμβανομένων 2.700 ανθρώπων με πολυανθεκτική φυματίωση.

Η οργάνωση Stop TB Partnership και οι 1.600 εταίροι της είναι μια συλλογική δύναμη που αλλάζει τη μάχη κατά της φυματίωσης σε περισσότερες από 110 χώρες.