Λιβύη-Μισουράτα: Οι ΓΧΣ βοηθούν να στηθεί δίκτυο παροχής ψυχολογικής υποστήριξης

Οι ΓΧΣ έχουν βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός δικτύου 30 ντόπιων ψυχολόγων, που αποτελούν μέρος των προγραμμάτων ιατρικής υποστήριξης στην πόλη της Μισουράτα που έχει μετατραπεί σε πεδίο σφοδρών συγκρούσεων για περισσότερους από τέσσερις μήνες.

Σε μια χώρα που δεν έχει ζήσει πόλεμο για πάνω από τέσσερις δεκαετίες, με λίγους ψυχίατρους και όπου η ψυχολογία είναι συχνά μια ξεχασμένη και υποτιμημένη πτυχή της ψυχικής υγείας, οι ΓΧΣ επικεντρώσαμε τις ψυχολογικές μας δραστηριότητες στο να βοηθήσουμε να χτιστεί και να υποστηριχθεί ένα δίκτυο ντόπιων ψυχολόγων στο οποίο θα έχουν πρόσβαση ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία στις βασικές ιατρικές εγκαταστάσεις της πόλης, καθώς και άλλα μέλη της κοινότητας.

«Πριν τον πόλεμο, στη Μισουράτα υπήρχαν μόνο υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης σε παιδιά με Σύνδρομο Ντάουν (Down Syndrome) ή αυτισμό, και τίποτα πέρα από αυτό, αφού και η παροχή ψυχιατρικής βοήθειας δεν γινόταν με αποτελεσματικό τρόπο», ανέφερε ο ψυχολόγος των ΓΧΣ,  Elias Abi-Aad.

Δεν υπήρχε καμία εμπειρία στον τομέα της κλινικής ψυχολογίας, πόσο μάλλον στη διαχείριση ψυχικών τραυμάτων και διαταραχών που προκαλούνται εξαιτίας του πολέμου.

Εκτός από την εκπαίδευση σε θέματα βασικής θεραπείας και εξέτασης, ψυχολόγοι των ΓΧΣ μοιράστηκαν τα εργαλεία ψυχολογικής θεραπείας που ανέπτυξαν μέσα στα 40 χρόνια των παρεμβάσεων σε εμπόλεμες καταστάσεις.

 «Πριν γνωρίσω τους ΓΧΣ, είχα πολύ βασικές γνώσεις ψυχολογίας», αναφέρει η ντόπια ψυχολόγος Fatima Alaylech. «Έμαθα πολλά από την εκπαίδευση που μου έκαναν, ειδικά πώς να διαχειρίζομαι περιστατικά μεταπολεμικών τραυμάτων, γιατί ως Λίβυοι δεν είχαμε ποτέ πριν ανάλογη εμπειρία και δεν είχαμε προσφέρει ποτέ θεραπεία σε ασθενείς με ανάλογα συμπτώματα».

Έχουν δοθεί οδηγίες σε μέλη του δικτύου ψυχολόγων για την αναγνώριση τραυματικών συμπτωμάτων ψυχικής υγείας  καθώς και για τη θέσπιση σαφών κριτηρίων παραπομπής των ασθενών.

Οι ΓΧΣ πραγματοποιούν τακτικά επιμορφωτικά σεμινάρια και συναντήσεις για να συζητήσουν θέματα που αφορούν τον τρόπο εξέτασης και διάγνωσης, την παρακολούθηση μιας θεραπείας και το χτίσιμο μιας σχέσης, καθώς και εξειδικευμένες πληροφορίες σχετικά με την αντιμετώπιση των διαταραχών που σχετίζονται με την τρέχουσα κατάσταση στη Μισουράτα.

«Συζητάμε τα πάντα: από τις ιστορίες των ασθενών μέχρι τις διαταραχές που τους ταλαιπωρούν, κοινά ψυχολογικά συμπτώματα που σχετίζονται με τον πόλεμο, την κατάρτιση σχεδίου δράσης και τους στόχους που θέλει να πετύχει τόσο ο ασθενής όσο και ο ψυχολόγος», επισημαίνει ο Elias.

 «Τραυματισμένοι»
Στην αρχή, η τοπική κοινότητα και το ιατρικό προσωπικό δεν ήταν συνηθισμένοι σε τέτοιου είδους ιατρικές δραστηριότητες. Το προσωπικό των ΓΧΣ αφιέρωσε χρόνο για να εξηγήσει το χαρακτήρα των ψυχολογικών παρεμβάσεων και την ανάγκη να τεθούν τώρα επί τάπητος τα προβλήματα για να αποφευχθούν χειρότερα στο μέλλον.
Σιγά-σιγά,  άρχισαν να ζητούν βοήθεια από το δίκτυο τόσο ασθενείς όσο και μέλη του καταπονημένου ντόπιου ιατρικού προσωπικού που υπέφερε από στρες και άγχος.
«Παρουσιάσαμε τον πόλεμο ως έναν εξωτερικό παράγοντα που προκαλεί προβλήματα πρωτόγνωρα, με τα οποία ο γενικός πληθυσμός  δεν είναι εξοικειωμένος», ανέφερε ο Εlias. 
«Με αυτό τον τρόπο, οι άνθρωποι ένιωθαν πιο άνετα να ζητήσουν βοήθεια θεωρώντας τους εαυτούς τους «τραυματισμένους» και όχι παράφρονες ή προβληματικούς.
Κι ενώ άρχισε να αναγνωρίζεται όλο και πιο έντονα η ανάγκη για παροχή ψυχολογικής υποστήριξης στην κοινότητα, το δίκτυο των ψυχολόγων έγινε μέρος των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών στη Μισουράτα.   
Βασικά ψυχολογικά προβλήματα
Εκτός από τις παραπομπές που κάνει το ντόπιο ιατρικό προσωπικό, άνδρες, γυναίκες και παιδιά υποβάλλονται σε θεραπεία για άγχος, κατάθλιψη, μετατραυματικές αντιδράσεις, ψυχοσωματικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς που οφείλονται σε παράγοντες όπως απώλεια μελών της οικογένειας και φίλων, συνεχή βομβαρδισμό της πόλης, εκτοπισμό, σοβαρούς τραυματισμούς και αναπηρίες και φόβο για το μέλλον.

«Τους τελευταίους μήνες, πολλοί αρχίζουν να εκδηλώνουν ψυχοσωματικά συμπτώματα ακόμα και αν δεν είχαν τραυματιστεί στον πόλεμο», τόνισε η Fatima.
«Τέτοιου είδους συμπτώματα αρχίζουν να εμφανίζονται πέντε με έξι μήνες μετά την τραυματική εμπειρία, αλλά έχουμε ήδη αρχίσει να βλέπουμε όλο και περισσότερες διαταραχές τέτοιου είδους, όπως κατάθλιψη, άγχος, και ποικίλες παιδικές νευρώσεις, όπως το να βρέχουν το κρεβάτι τους ή να αναπτύσσουν επιθετική και βίαιη συμπεριφορά.»

Οι ψυχολόγοι του δικτύου είναι σε στενή συνεργασία με τις παιδιατρικές μονάδες της Μισουράτα βοηθώντας του ντόπιους παιδιάτρους να εντοπίσουν περιστατικά ψυχικής υγείας.

«Κάποτε», ανέφερε ο Elias, «μια μητέρα που με άκουσε να μιλάω στον παιδίατρο για τα κριτήρια παραπομπής παιδιών, ήρθε και μου είπε Νομίζω ότι το παιδί μου πληροί αυτά τα κριτήρια. Το παιδί της έπασχε από οξύ στομαχόπονο τον οποίο ο γιατρός δεν μπορούσε να αποδώσει σε φυσικά αίτια. Περιθάλψαμε το παιδί και διαπιστώσαμε ότι το σύμπτωμα ήταν ψυχοσωματικό. Τώρα είναι καλύτερα και ο πόνος έχει υποχωρήσει.»

Βιωσιμότητα προγράμματος
Από την πλήρη εδραίωσή του δικτύου, στις αρχές Ιουνίου, έχουν μπει σε θεραπεία 200 περίπου ασθενείς. Οι ΓΧΣ σχεδιάζουμε να συνεχίσουμε το πρόγραμμα για να σταθεροποιήσουμε την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης στο σύστημα υγείας στη Μισουράτα και να επεκτείνουμε τη θεραπεία που προσφέρεται στον ντόπιο πληθυσμό.

«Τώρα έχουμε έναν τοπικό συνεργάτη που έχει σαφείς στόχους και ισχυρά κίνητρα, αλλά στερείται εμπειρίας, εκπαίδευσης, επαγγελματικών εργαλείων, επίβλεψης και πάνω απ’όλα μακροπρόθεσμης αποδοχής από τον ντόπιο πληθυσμό», εξηγεί ο Elias.
 «Οι ΓΧΣ προσφέρουμε όλα τα παραπάνω, καθώς και πρόσβαση των ασθενών στις ιατρικές εγκαταστάσεις όπου εργαζόμαστε. Η υποστήριξή μας είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την επέκταση και ανάπτυξη του προγράμματος όσο και για τη βιωσιμότητά του.»

Οι ΓΧΣ βρισκόμαστε στη Λιβύη από τις 25 Φεβρουαρίου παρέχοντας βοήθεια στις πόλεις Μισουράτα (Misrata) , Βεγγάζη(Benghazi), Ζιντάν (Zintan) και σε καταυλισμούς κατά μήκος των συνόρων Λιβύης-Τυνησίας, καθώς και στα ιταλικά νησιά Λαμπεντούζα και Σικελία. Συνεχίζουμε τις προσπάθειες για πρόσβαση  και σε άλλες περιοχές που έχουν πληγεί από τις συγκρούσεις, όπως στην Τρίπολη. Για να διασφαλίσουμε την ανεξαρτησία της ιατρικής μας δράσης , στηριζόμαστε μόνο σε ιδιωτικούς οικονομικούς πόρους για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων μας στη Λιβύη και δε δεχόμαστε χρηματοδότηση από κυβερνήσεις ή από συνδεόμενο με αυτές  οικονομικό φορέα, ή από άλλες ομάδες με στρατιωτικά ή πολιτικά συμφέροντα.