Ένα χρόνο μετά τον κυκλώνα Ναργκίς

Ένα χρόνο μετά τις μαζικές καταστροφές που προκάλεσε στο Δέλτα του ποταμού Ιρραγουάντι ο κυκλώνας Ναργκίς, το έργο της ανοικοδόμησης βρίσκεται σε εξέλιξη, χάρη στις προσπάθειες πολλών εθνικών και διεθνών οργανώσεων. Η πρώτη φάση της επείγουσας παρέμβασης τελείωσε, και τώρα δίνεται έμφαση στην ανοικοδόμηση κατοικιών και την αποκατάσταση των πόρων ζωής, ιδιαίτερα της γεωργίας και της αλιείας. Θα χρειαστούν ακόμη πολλά χρόνια μέχρις ότου η κατάσταση επιστρέψει σε φυσιολογικούς ρυθμούς στις ως επί το πλείστον αγροτικές περιοχές, οι οποίες συνθέτουν το νότιο άκρο της Μιανμάρ.

Σήμερα δεν επιπλέουν πια νεκρά σώματα στους πολλούς παραποτάμους του ποταμού, οι οποίοι αργότερα εκβάλλουν στην Θάλασσα του Άνταμαν, αλλά οι μνήμες του φοβερού γεγονότος, που κόστισε τη ζωή σε 140.000 άτομα πέρυσι, κυνηγά ακόμη τα δύο εκατομμύρια ανθρώπους οι οποίοι επιβίωσαν κι έχασαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Προκειμένου ν’ ανακουφίσουν αυτόν τον πόνο, που δεν είναι ορατός, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη στους πληθυσμούς του Δέλτα, τους 10 τελευταίους μήνες.

Οι ομάδες των ΓΧΣ επενέβησαν μέσα σε 48 ώρες από το πλήγμα του κυκλώνα Ναργκίς στη Μιανμάρ, με δεκάδες εργαζόμενους στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας να αποστέλλονται στο δέλτα, για να διανείμουν τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας και να παράσχουν ιατρική θεραπεία. Μέσα στις εβδομάδες που ακολούθησαν, τρεις ειδικοί στον τομέα της ψυχικής υγείας απεστάλησαν από τους ΓΧΣ στην περιοχή της καταστροφής, για να εκτιμήσουν την κατάσταση. Ανέφεραν ότι ο πληθυσμός λειτουργούσε ‘αυτόματα’ για να φροντίσει τις βασικές του ανάγκες, και επεσήμαναν χαρακτηριστικές αντιδράσεις όπως διαταραχές ύπνου, εφιάλτες και φόβο, ειδικά για τους πόρους ζωής στο μέλλον. Πολλοί άνθρωποι όχι μόνο είχαν τραυματιστεί από το γεγονός, αλλά και θρηνούσαν για την απώλεια συγγενών τους.

Παροχή συμβουλών σε ομάδες και άτομα

Από τον Αύγουστο του 2008 μέχρι τον Μάρτιο του 2009, οι ειδικοί των ΓΧΣ παρείχαν ομαδικές συμβουλευτικές υπηρεσίες σε 56.000 θύματα του Ναργκίς. Αυτή η τεχνική, βοηθά στην ενίσχυση των φυσικών ικανοτήτων του ανθρώπου να αντιμετωπίσει ένα τραυματικό γεγονός. Οι ειδικοί πραγματοποίησαν επίσης περισσότερες από 3.100 ατομικές συνεδρίες  με ανθρώπους οι οποίοι είχαν συμπτώματα σοβαρού τραύματος, ή ρωτούσαν αν μπορούσαν να μοιραστούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους μαζί τους.

Οι ΓΧΣ ξεκίνησαν επίσης ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα Παρέμβασης στον τομέα της Ψυχοκοινωνικής Υγείας, για ντόπιους ειδικούς. Δεκατρείς ειδικοί εκπαιδεύτηκαν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2008, και μπόρεσαν ν’ αρχίσουν γρήγορα το έργο τους σε μια από τις χειρότερο πληγείσες περιοχές του δέλτα, κοντά στην πόλη Σετσάν.

Ταυτόχρονα, ειδικοί των ΓΧΣ στον τομέα της ψυχικής υγείας απ’ όλο τον κόσμο, εκπαίδευαν ιατρικό προσωπικό για τις ψυχολογικές συνέπειες μιας τραυματικής εμπειρίας, στον εντοπισμό του ψυχικού πόνου, και στον βασικό τρόπο αντιμετώπισης των διαφόρων κρουσμάτων.

«Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν ότι ήρθαμε να δουλέψουμε σε μια χώρα όπου η ψυχική υγεία είναι καινούργια ιδέα, και χρειαζόταν πολλή ευαισθησία και προσοχή προκειμένου να εξηγήσουμε και να διασαφηνίσουμε τι ακριβώς κάναμε. Ένας μείζων παράγων στην εκπαίδευσή μας γύρω από τα ψυχολογικά θέματα και την γενική μας προσέγγιση περί ψυχικής υγείας, ήταν το να εντάξουμε τις υπάρχουσες πηγές, (την υποστήριξη των διαφόρων κοινοτήτων καθώς και της εκκλησίας), στο έργο μας με τους ευεργετούμενους», λέει η δρ. Σίλβια Ουάμσερ, κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια των ΓΧΣ, η οποία εγκαινίασε και διηύθυνε το πρόγραμμα ψυχικής υγείας στο Σετσάν.

Πιθανές αντιδράσεις λόγω της επετείου

Στα τέλη του 2008, οι ειδικοί των ΓΧΣ παρατήρησαν ότι τα κύρια υπάρχοντα συμπτώματα μετατρέπονταν από μετατραυματικές αντιδράσεις στρες, σε συμπτώματα φόβου. Αυτό, μπορεί να συνδέεται με την γενική ανησυχία για την πιθανότητα εκδήλωσης και μελλοντικών κυκλώνων. Καθώς η επέτειος της καταστροφής πλησίαζε, εμφανιζόταν η ξεκάθαρη ανάγκη ν’ αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, και να εξηγηθεί στον πληθυσμό ότι ίσως να υπήρχε επανεμφάνιση των παλιών συμπτωμάτων, τα οποία οι άνθρωποι είχαν αισθανθεί μετά τον Ναργκίς. «Αυτό είναι χαρακτηριστικό στα θύματα τραυματικών γεγονότων, τα οποία δεν έχουν συμφιλιωθεί πλήρως με την τραυματική τους εμπειρία, και κατά συνέπεια τραυματίζονται ξανά από μεμονωμένους παράγοντες στρες», εξηγεί η δρ. Σίλβια Ουάμσερ. Οι ομάδες των ΓΧΣ μοίρασαν πρόσφατα χιλιάδες τυπωμένα φυλλάδια που μιλούν για την ετοιμότητα σε περιπτώσεις καταστροφής, καθώς και τις πιθανές αντιδράσεις εξαιτίας της επετείου, και συζήτησαν αυτά τα θέματα σε ομαδικές συνεδρίες εκπαίδευσης.

«Η ψυχική υγεία πρέπει να είναι αναπόσπαστο μέρος μιας επείγουσας παρέμβασης, και πρέπει να αρχίζει στα πρώτα στάδια μιας παρέμβασης για μια φυσική καταστροφή. Ελπίζουμε τώρα οι άνθρωποι να είναι περισσότερο ικανοί να καταλάβουν, ν’ αντιμετωπίσουν τις αντιδράσεις τους, και να αντλήσουν από τις πηγές τους, συμπεραίνει ο Ζαν Σεμπάστιαν Ματ, Διαχειριστής του Προγράμματος των ΓΧΣ για τη Μιανμάρ».