Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη “Πολλοί από τους ασθενείς μας είναι παιδιά-θύματα βίας και στρατιωτικών επιδρομών”

Μεγάλο είναι το κόστος για την ψυχική υγεία του παλαιστινιακού πληθυσμού από την ανηλεή επίθεση των εποίκων και των Ισραηλινών δυνάμεων και από τη σκληρή καθημερινότητα που βιώνουν στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (MSF) λειτουργούν πρόγραμμα στη Δυτική Όχθη με στόχο την ανακούφιση του πόνου τους, παρέχοντας ψυχοκοινωνική υποστήριξη και ιατρική φροντίδα στα θύματα των βίαιων συγκρούσεων. Η έκρηξη βίας προέρχεται τόσο από τις ισραηλινές δυνάμεις και τους εποίκους όσο και από ενδο-παλαιστινιακές διαφορές. Ο Manuel López Iglesias, επικεφαλής αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, μιλά για την κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή και τη δράση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

-Γιατί οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάζεστε στη Δυτική Όχθη και τι ανάγκες έχουν εκείνοι τους οποίους βοηθάτε;

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δραστηριοποιούμαστε στη Δυτική Όχθη από την πρώτη Ιντιφάντα λόγω των βίαιων συγκρούσεων που είχαν ξεσπάσει στην περιοχή. Στο ξεκίνημα της δεύτερης Ιντιφάντα οι ομάδες μας διαπίστωσαν ότι δεν είχαν πρόβλημα πρόσβασης στις δομές υγείας μόνο οι ασθενείς, αλλά και πολλοί άλλοι που έφεραν τραύματα εξαιτίας της βίας που είχαν υποστεί, οι οποίοι χρειάζονταν ψυχοκοινωνική φροντίδα. Αυτός ήταν ο λόγος που το 2000 ξεκινήσαμε ένα πρόγραμμα ψυχικής υγείας στο κυβερνείο της Χεβρώνας με στόχο να παρέχουμε την αναγκαία ψυχοκοινωνική φροντίδα στα θύματα της βίας. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα επικεντρώνονται σε άτομα με ψυχικές διαταραχές (κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές, όπως οξύ στρες και μετατραυματικά σύνδρομα) που προκαλούνται από βίαια επεισόδια στα οποία εμπλέκονται Ισραηλινοί έποικοι και Ισραηλινός Στρατός, αλλά και από ενδοπαλαιστινιακές συγκρούσεις. 

Επίσης, το 2011, ξεκινήσαμε ένα παρόμοιο πρόγραμμα στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, στο μέρος της πόλης που είχε καταληφθεί από Ισραηλινούς το 1967, και συγκεκριμένα στον προσφυγικό καταυλισμό Σαφάτ και στη Σιλουάν, όπου η βία, ο αποκλεισμός και η πολιτική ένταση είναι πιο διαδεδομένα και τα προβλήματα πρόσβασης στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης εν γένει και στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας ιδιαίτερα είναι πιο έντονα.

-Ποιο είναι το επίπεδο των υπηρεσιών ψυχικής υγείας που παρέχονται στον παλαιστινιακό πληθυσμό στη Δυτική Όχθη;

Γενικά, στο Ισραήλ το επίπεδο των υπηρεσιών ψυχικής υγείας είναι αρκετά υψηλό. Ωστόσο, η πρόσβαση των Παλαιστινίων σε αυτού του είδους τις υπηρεσίες είναι πολύ περιορισμένη. Στις ελεγχόμενες περιοχές του Ισραήλ υπάρχει μια ξεκάθαρη διάκριση ανάμεσα στην ποσότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών ψυχικής υγείας που παρέχονται στον ισραηλινό και παλαιστινιακό πληθυσμό. Στην περιοχή της Δυτικής Όχθης που ελέγχεται από τις Παλαιστινιακές Αρχές και στη Γάζα, που ελέγχεται από τη Χαμάς, οι υπηρεσίες υγείας και ιδιαίτερα οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι ανεπαρκείς. Το ποσοστό των κυβερνητικών δαπανών που διατίθενται σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας τείνει να είναι χαμηλό σε σχέση με τις γενικότερες δαπάνες στον τομέα της υγείας, με λιγότερο από το 2% του εθνικού προϋπολογισμού για την υγεία να προορίζεται για τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και το 90% αυτού του ποσοστού να δαπανάται στην τριτοβάθμια φροντίδα (ψυχιατρική νοσηλεία), η οποία περιορίζεται, σε μεγάλο βαθμό, στις αστικές περιοχές. Για αυτούς τους λόγους, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα επιλέξαμε να προσφέρουμε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, καθώς και ιατρική και κοινωνική υποστήριξη στους ανθρώπους που ζουν στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη που υποφέρουν από ψυχολογικά τραύματα ως θύματα της βίας που συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τις συγκρούσεις. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουμε αυτές τις υπηρεσίες όχι μόνο στη Χεβρώνα και την Ανατολική Ιερουσαλήμ αλλά και στην περιοχή της Ναμπλούς, συμπεριλαμβανομένων και των προσφυγικών καταυλισμών Καλκουίλια και στο Τούμπας, όπως και σε όλες τις περιοχές της Γάζας.

-Σε τι μορφή βίας εκτίθενται οι ασθενείς των Γιατρών Χωρίς Σύνορα;

Οι περισσότεροι από τους ασθενείς μας αναφέρουν ότι έχουν συλληφθεί και φυλακιστεί είτε από τις ισραηλινές αρχές ασφαλείας είτε από την Παλαιστινιακή Αρχή, ή ότι έχουν υποστεί βία στη γειτονιά τους, στην καθημερινότητά τους και στις συναλλαγές τους με τους εποίκους, ή ότι έχουν υποστεί εισβολή των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων στο ίδιο τους το σπίτι. Αυτές οι επιδρομές είναι συνήθως ανιχνευτικές επιχειρήσεις των ενόπλων δυνάμεων των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF)  που εισβάλλουν σε σπίτια Παλαιστινίων τις περισσότερες φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας αναζητώντας υποτιθέμενους τρομοκράτες ή ακτιβιστές με σκοπό να τους συλλάβουν. Σύμφωνα με αναφορές των Ηνωμένων Εθνών και άλλων οργανισμών, κάθε εβδομάδα πραγματοποιούνται κατά μέσο όρο 50-70 νυχτερινές επιδρομές σε παλαιστινιακά σπίτια στη Δυτική Όχθη, αριθμός αρκετά υψηλός ακόμα και σε σύγκριση με τον αριθμό των συλλήψεων. Μάλιστα, οι επιδρομές μπορεί να είναι και πολύ βίαιες ή τραυματικές. Οι επιχειρήσεις αυτές πραγματοποιούνται συνήθως από ένα μεγάλο αριθμό βαριά οπλισμένων στρατιωτών που χρησιμοποιούν όπλα, βόμβες κρότου, δακρυγόνα και σκυλιά: με άλλα λόγια, έχουν ως στόχο τον εκφοβισμό. Σύμφωνα με τους μάρτυρες και τα θύματα, είναι συχνή η χρήση βίας με το σπάσιμο επίπλων και άλλων αντικειμένων, με ξυλοδαρμούς και λεκτικές προσβολές κ.λπ.: τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι γίνονται μάρτυρες αυτής της βίας και μερικές φορές την υφίστανται και οι ίδιοι. Πολλοί από τους ασθενείς μας είναι παιδιά που έχουν γίνει μάρτυρες τέτοιων εισβολών και έχουν δει πώς συμπεριφέρονται οι στρατιώτες στα μέλη της οικογένειάς τους. Πολλές φορές, βλέπουν τον πατέρα ή τα αδέρφια τους να ξυλοκοπούνται βάναυσα και να συλλαμβάνονται από τους στρατιώτες. Αυτού του είδους η εμπειρία, σε πολλές περιπτώσεις, προκαλεί ψυχολογικά τραύματα που, ειδικά τα παιδιά, δυσκολεύονται να διαχειριστούν και να ελέγξουν χωρίς ψυχολογική υποστήριξη.

Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε δουλεύοντας στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη;

Η δράση μας στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη αποτελεί πρόκληση λόγω των περίπλοκων χαρακτηριστικών της σύγκρουσης. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αγωνιζόμαστε να διατηρήσουμε μια θέση απόλυτης ουδετερότητας και ανεξαρτησίας μεταξύ όλων των μερών της σύγκρουσης. Δεν είναι μόνο το Ισραήλ απέναντι στους Παλαιστίνιους, είναι επίσης η βία ανάμεσα στις διαφορετικές παλαιστινιακές φατρίες και όλες οι συνέπειες της βίας που προκαλούνται από τις συγκρούσεις μακροπρόθεσμα, η έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση, στην  εργασία, σε ιατρικές υπηρεσίες κτλ., όλα αυτά, τελικά, γεννούν πολλή βία, κοινωνική βία. Σε αυτό το περιβάλλον, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προσπαθούν να προσφέρουν την τόσο αναγκαία ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους ανθρώπους που έχουν επηρεαστεί από αυτή τη βία, ακολουθώντας πάντα τις αρχές της ανεξάρτητης, αμερόληπτης και ουδέτερης ανθρωπιστικής δράσης και εστιάζοντας στην ανθρώπινη και όχι στην πολιτική πλευρά.