Γάζα: Ένα χρόνο μετά τον πόλεμο

Παρόλο που τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι παλαιστινιακές δομές υγείας στη Γάζα είναι ακόμα πιο σοβαρά, ένα χρόνο μετά τον πόλεμο, η άσχημη κατάσταση του συστήματος υγείας είναι χρόνια και αναμφίβολα ήταν εξαιρετικά δυσχερής πολύ πιο πριν από την ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση. Σύμφωνα με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, η κατάσταση στη Γάζα εξακολουθεί να επιδεινώνεται εξαιτίας πολλών διαφορετικών πολιτικών και οικονομικών παραγόντων:      

• Οι χρόνιες συγκρούσεις και η βία μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, ιδιαίτερα κατά τη στρατιωτική επιχείρηση «Συμπαγές Μολύβι».
• Το οικονομικό εμπάργκο, κυρίως όσον αφορά τις υπηρεσίες ηλεκτρισμού και τα καύσιμα, που έχει ενταθεί από τον Ιανουάριο του 2008. Αυτός ο αποκλεισμός καθιστά σήμερα αδύνατη οποιαδήποτε προσπάθεια ανακατασκευής. 
• Οι ενδο-παλαιστινιακές συγκρούσεις που ξέσπασαν το καλοκαίρι του 2007, στοχεύοντας και τα νοσοκομεία, οδηγώντας το ιατρικό προσωπικό σε απεργίες, δημιουργώντας προβλήματα στις ανθρωπιστικές οργανώσεις και εμποδίζοντας την παροχή ιατρικής περίθαλψης.

Αυτοί οι παράγοντες που συνέβαλαν στην επιδείνωση της κατάστασης εξακολουθούν να έχουν και σήμερα σοβαρές επιπτώσεις, άμεσες και έμμεσες, στο σύστημα υγείας.

Οι ήδη αποδυναμωμένες υπηρεσίες υγείας εξακολουθούν να φθίνουν

Το σύστημα υγείας έχει αποδυναμωθεί αισθητά. Τα περισσότερα ιατρικά μηχανήματα δεν λειτουργούν σωστά και το εμπάργκο καθιστά πολύ δύσκολη την αντικατάσταση συγκεκριμένων εξαρτημάτων. Επίσης οι ιατρικές μονάδες αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις σε φάρμακα.

Περισσότεροι από 5.000 άνθρωποι τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια των επιθέσεων του Ιανουαρίου. Πολλοί από αυτούς είναι ανάπηροι και το μόνο κέντρο αποκατάστασης που λειτουργεί στη Λωρίδα της Γάζας αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες στην εισαγωγή ιατρικού υλικού και εξαρτημάτων που είναι απαραίτητα για την κατασκευή τεχνητών άκρων. Ο χρόνος αναμονής για μία προσθετική εγχείρηση εκτείνεται τώρα μέχρι τα μέσα του 2010. Την ίδια ώρα που 150 τραυματίες περιμένουν να υποβληθούν σε εγχειρήσεις προσθετικής, υπάρχουν ακόμα πυρομαχικά που δεν έχουν εκραγεί και συνεχίζουν να σκοτώνουν και τα τραυματίζουν κόσμο. «Δύο παιδιά έχασαν τη ζωή τους και τουλάχιστον άλλα τρία τραυματίστηκαν όταν έπαιζαν με αυτά τα όπλα,» λέει ο Ζαν-Λουκ Λαμπέρ, επικεφαλής της αποστολής των ΓΧΣ. «Ένα χρόνο μετά, τα παιδιά της Γάζας ακόμα χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας του πολέμου.»   

Οι τραυματίες που έχουν υποστεί παραμορφώσεις ή εγκαύματα θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να υποβληθούν σε πλαστική χειρουργική και να λάβουν μετεγχειρητική φροντίδα. Ωστόσο, ο ένας και μοναδικός πλαστικός χειρουργός της Γάζας αγωνίζεται να τους περιθάλψει όλους, ενώ την ίδια ώρα τα ατυχήματα που συμβαίνουν μέσα στα σπίτια, όπως για παράδειγμα οι εκρήξεις φιαλών υγραερίου, καθώς και ενδο-παλαιστινιακές συγκρούσεις προκαλούν ακόμα πιο πολλούς τραυματίες.

Εκτιμάται ότι το 40% των ασθενών με χρόνιες παθήσεις δεν μπορούσαν να λάβουν τα φάρμακά τους κατά τη διάρκεια της επίθεσης του Ιανουαρίου, καθώς εκείνες τις μέρες δόθηκε προτεραιότητα στα επείγοντα περιστατικά. Το γεγονός αυτό είχε μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία τους. «Η χημειοθεραπεία, που συνήθως απαιτεί ένα συνδυασμό τριών φαρμάκων, είναι μερικώς διαθέσιμη,» λέει ο Λαμπέρ. «Και ενώ το 30% των καρκίνων που καταγράφονται στη Γάζα είναι καρκίνοι του μαστού, δεν μπορούμε να εισαγάγουμε το χημικό που χρειάζεται για να γίνουν οι απαιτούμενες ακτινογραφίες.»

Οι ασθενείς που δεν μπορούν να λάβουν περίθαλψη στη Λωρίδα της Γάζας θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας έξω από τα Κατεχόμενα Εδάφη. Ωστόσο οι αιτήσεις για άδειες εξόδου είναι τόσο πολύπλοκες με αποτέλεσμα αρκετοί ασθενείς να μην μπορούν να φύγουν έγκαιρα από τη Γάζα για να φτάσουν στο ιατρικό τους ραντεβού. 

Δύσκολο να εκτιμηθούν οι ψυχολογικές επιπτώσεις της επιχείρησης «Συμπαγές Μολύβι»

Είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθούν οι ψυχολογικές επιπτώσεις της επιχείρησης «Συμπαγές Μολύβι». Οι ψυχολόγοι των ΓΧΣ πρέπει να ανταποκριθούν σε πολλά διαφορετικά περιστατικά. Η λίστα αναμονής είναι πολύ μεγάλη. Τα παιδιά είναι αυτά που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα προβλήματα. Η οικογενειακή βία έχει αναδειχθεί σε μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η έλλειψη ασφαλούς στέγης που θα έδινε προστασία από τους ασταμάτητους βομβαρδισμούς και οι συνεχείς αποκλεισμοί των συνόρων είχαν παγιδεύσει τους αμάχους, καθιστώντας τους εξαιρετικά ευάλωτους. Έχουν χάσει κάθε αίσθηση ασφάλειας, που θα μπορούσε να τους κρατήσει σε καλή ψυχολογική κατάσταση.

Σε δεινή οικονομική κατάσταση

Κατά τη διάρκεια των ισραηλινών επιθέσεων του Ιανουαρίου, πολλές οικογένειες έχασαν τους οικονομικούς τους πόρους. Πολλές μικρές εταιρίες, βιομηχανίες και καταστήματα, καθώς και πολλά σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς ή υπέστησαν μεγάλες ζημιές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών το συνολικό κόστος της καταστροφής ανέρχεται σε 139 εκατομμύρια δολάρια.  

Σήμερα, στη Γάζα υπάρχουν 140.000 άνεργοι, με ποσοστό ανεργίας που αγγίζει το 50%, σε σχέση με 32% το 2007. Το ποσοστό αυτό είναι ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο. Το εμπάργκο έχει οδηγήσει στην απώλεια 120.000 θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Κατά μέσο όρο κάθε εργαζόμενος υποστηρίζει έξι με εφτά μέλη της οικογένειάς του. Το 70% των οικογενειών ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο τη μέρα. Σήμερα το 75% του πληθυσμού της Γάζας, δηλαδή πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι, επιβιώνουν μόνο με τη διανομή τροφίμων από ανθρωπιστικές οργανώσεις.

Οι περιορισμοί ασφαλείας, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις και τα ολοένα και μεγαλύτερα εμπόδια στην αλιεία και την καλλιέργεια της γης έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη διαθεσιμότητα τροφίμων και έχουν προκαλέσει μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές. Τον Ιανουάριο του 2007, έμπαιναν στη Γάζα πάνω από 600 φορτηγά, ενώ σήμερα μπαίνουν καθημερινά λιγότερα από 100 φορτηγά, που ως επί το πλείστον μεταφέρουν τρόφιμα. 

Επίσης καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, οι περιορισμοί στην εισαγωγή κατασκευαστικών υλικών θα επιδεινώσει τις ήδη άσχημες συνθήκες διαβίωσης για περίπου 20.000 εκτοπισμένους ανθρώπους, οι οποίοι ένα χρόνο μετά, συνεχίζουν να ζουν σε προσωρινούς καταυλισμούς ή στα χαλάσματα των σπιτιών τους.

Ελλείψεις σε ηλεκτρισμό και ύδρευση

Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Συμπαγές Μολύβι» οι κύριες υποδομές ηλεκτρισμού και ύδρευσης και το σύστημα αποχέτευσης έγιναν στόχοι των βομβαρδισμών και υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Στη Γάζα υπάρχει τώρα μόνο ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το 60% των ενεργειακών αναγκών καλύπτεται από την αγορά ηλεκτρισμού από το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Κάθε μέρα γίνονται διακοπές ρεύματος που διαρκούν από τέσσερις μέχρι οχτώ ώρες. Το 10% του πληθυσμού δεν έχει καθόλου ηλεκτρισμό.

Το σύστημα ύδρευσης είναι επίσης σε πολύ άσχημη κατάσταση, ενώ το 90% του νερού που παρέχεται στους κατοίκους της Γάζας δεν πληρεί τις προϋποθέσεις του ΠΟΥ για το ασφαλές πόσιμο νερό. Κάθε μέρα περίπου 80 εκατομμύρια λίτρα λυμάτων ρίχνονται στη Μεσόγειο θάλασσα χωρίς να υφίστανται καμία διαδικασία καθαρισμού, γεγονός που δημιουργεί κινδύνους για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, ειδικά για τα προϊόντα αλιείας. Τα περιστατικά ασθενειών που σχετίζονται με το νερό, όπως για παράδειγμα η οξεία διάρροια, αυξάνονται διαρκώς. Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία μεγάλη ανακατασκευή ή επισκευή του κατεστραμμένου συστήματος ύδρευσης.   
 
«Πρέπει να γίνει άμεσα η άρση του εμπάργκο. Είναι επείγον. Υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις στα πάντα, ακόμα και στα βιβλία και τα μολύβια. Το νοσοκομεία και τα σχολεία δεν έχουν πια παράθυρα ή στέγες. Πρέπει να ξαναχτιστούν τα πάντα, τα σπίτια, οι δομές υγείας, οι δημόσιες υποδομές. Τότε ο πληθυσμός θα μπορέσει να ξανασταθεί στα πόδια του και να μπορέσει να συνεχίσει να ζει με αξιοπρέπεια,» συμπληρώνει ο Λαμπέρ.