Αϊτή: Το σύστημα υγείας δεν έχει αποκατασταθεί τρία χρόνια μετά το σεισμό

Τρία χρόνια μετά το σεισμό του 2010, το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Αϊτής εξακολουθεί να είναι κατεστραμμένο. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Médecins Sans Frontières/MSF) συνεχίζουμε να διαχειριζόμαστε τέσσερα νοσοκομεία που χτίστηκαν για να αντικαταστήσουν τις προσωρινές δομές που στήθηκαν αμέσως μετά το σεισμό της 12ης Ιανουαρίου του 2010. Χάρη σε αυτές τις εγκαταστάσεις, δεκάδες χιλιάδες Αϊτινοί λαμβάνουν δωρεάν, υψηλής ποιότητας φροντίδα. Παρόλα αυτά, οι αρχές της χώρας δεν πρόκειται να αναλάβουν τις δραστηριότητες των MSF στο εγγύς μέλλον.

«Η διαδικασία μετάβασης είναι πολύ αργή», λέει ο Τζόαν Άρναν, επικεφαλής της αποστολής των MSF στην Αϊτή. «Αυτό συμβαίνει γιατί οι θεσμοί της Αϊτής είναι αδύναμοι, οι δωρητές δεν έχουν κρατήσει τις υποσχέσεις τους, και η κυβέρνηση και οι διεθνείς κοινότητες έχουν αποτύχει να θέσουν ξεκάθαρες προτεραιότητες.» Στις 12 Ιανουαρίου, 2010, τα περισσότερα νοσοκομεία στη σεισμική ζώνη είτε καταστράφηκαν είτε υπέστησαν σοβαρές ζημιές.

Η ανεπαρκής ανταπόκριση στην επιδημία χολέρας-η άλλη καταστροφή που έπληξε την Αϊτή το 2010-καταδεικνύουν τις καθυστερήσεις στην αποκατάσταση του συστήματος υγείας. Στην Αϊτή έχουν σημειωθεί επαναλαμβανόμενα κρούσματα της νόσου από εκείνη την εποχή. Κατά τη διάρκεια του 2012, περισσότερα από 22.900 θύματα της χολέρας έλαβαν θεραπεία στα κέντρα θεραπείας χολέρας των MSF στο Πορτ-ο-Πρενς (Port-au-Prince) και στη Λεογκάν (Léogâne). Ο αριθμός των περιστατικών αυξήθηκε μετά τους τυφώνες Ισαάκ και Σάντι που χτύπησαν τον περασμένο χειμώνα, όταν οι βροχές οδήγησαν σε υπερχείλιση των αποχετεύσεων προκαλώντας τη μετάδοση των βακτηρίων που ευθύνονται για την ασθένεια. Παρά την πρόσφατη μείωση του αριθμού των περιστατικών, από τα τέλη του 2012, οι MSF συνεχίσαμε να παρέχουμε περίθαλψη σε περισσότερους από 500 ασθενείς κάθε εβδομάδα.

«Η πλειοψηφία του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό και κατάλληλες εγκαταστάσεις υγιεινής, αλλά και η θεραπεία της χολέρας δεν έχει ενσωματωθεί σωστά στις υπάρχουσες δημόσιες δομές υγείας,» εξηγεί ο Αρνάν. Για παράδειγμα, στη Λεογκάν, που απέχει 30 περίπου χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα, Πορτ-ο-Πρενς, πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις που μάχονταν κατά της επιδημίας έχουν αποχωρήσει επειδή δεν υπάρχει χρηματοδότηση. Από τότε, ο αριθμός των ασθενών που έχουν εισαχθεί στα κέντρα θεραπείας των MSF έχει αυξηθεί. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του Πορτ-ο-Πρενς. Τα κέντρα θεραπείας χολέρας των MSF στις πόλεις Ντελμάς (Delmas) και Καρφούρ (Carrefour) παραμένουν οι μοναδικές δυνατότητες για τους ασθενείς, και αντί για μείωση, οι MSF βλέπουμε μια αύξηση του αριθμού ως άμεσο αποτέλεσμα της απόσυρσης άλλων οργανώσεων από την περιοχή.

Η Λεογκάν, η πλησιέστερη πόλη στο επίκεντρο του σεισμού, που καταστράφηκε στο μεγαλύτερο μέρος της, μοιάζει σήμερα με μια τεράστια ζώνη ανακατασκευής. Οι περισσότεροι κάτοικοι που επέζησαν έχουν βρει αλλού στέγη. Παρόλα αυτά, το νοσοκομείο των MSF είναι η μόνη εγκατάσταση στην περιοχή που παρέχει δωρεάν περίθαλψη όλο το 24ωρο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Οι MSF φτάσαμε στη Λεογκάν αμέσως μετά το σεισμό και στήσαμε ένα αυτοσχέδιο νοσοκομείο για να περιθάλψουμε τους επιζώντες. Αυτή η προσωρινή εγκατάσταση αντικαταστάθηκε από ένα κτίριο που είχε κατασκευαστεί από κοντέινερ, και άνοιξε τον Σεπτέμβριο του 2010. Εκτός από τις υπηρεσίες μητρικής φροντίδας, το νοσοκομείο αντιμετωπίζει επείγοντα ιατρικά περιστατικά και διαθέτει και μια χειρουργική μονάδα. Οι περισσότερες επεμβάσεις που γίνονται αφορούν σε γυναίκες που χρειάζονται καισαρική τομή και σε θύματα τροχαίων ατυχημάτων. Τα εξωτερικά ιατρεία στεγάζονται σε άλλο κτίριο, για εγκύους και παιδιά κάτω των 5 ετών.

Παρά το γεγονός ότι ο στόχος των MSF είναι να παραδώσουν αυτές τις δραστηριότητες στο Υπουργείο Υγείας στη Λεογκάν, το νοσοκομείο καταγράφει αυξημένο αριθμό ασθενών. Κάποιοι έρχονται ακόμα και από το Πορτ-ο-Πρενς, γεγονός που δείχνει την έλλειψη επαρκούς περίθαλψης-ακόμα και στην πρωτεύουσα της χώρας. Κάθε μήνα καταγράφονται 600 γεννήσεις κατά μέσο όρο, ξεπερνώντας κάποιες φορές και τις 800. Άλλα νοσοκομεία παραπέμπουν τακτικά στο νοσοκομείο των MSF από απλά περιστατικά κυήσεων και τοκετών μέχρι περίπλοκες περιπτώσεις που απαιτούν καισαρική τομή, και γι’ αυτό το λόγο, χειρουργείο σε 24ωρη βάση.

«Το νοσοκομείο καλύπτει ένα κενό που υπήρχε και πριν το σεισμό», λέει ο Αρνάν. «Οι περισσότεροι Αϊτινοί δεν είχαν πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη πριν από τις 12 Ιανουαρίου του 2010, είτε εξαιτίας της έλλειψης διαθέσιμων υπηρεσιών είτε επειδή δεν είχαν αρκετά χρήματα. Ήρθαμε για να αντιμετωπίσουμε την καταστροφή και είχαμε πρόθεση να μείνουμε μέχρι να αρχίσει η ανοικοδόμηση και οι δημόσιες ιατρικές εγκαταστάσεις να είναι σε θέση να αναλάβουν καθήκοντα. Δυστυχώς, έχουν περάσει τρία χρόνια και δεν έχει αλλάξει σχεδόν τίποτα όσον αφορά στην πρόσβαση του πληθυσμού στην υγειονομική περίθαλψη.»

Τα προγράμματα των MSF στην Αϊτή
Οι MSF ξεκίνησαν τα πρώτα τους προγράμματα στην Αϊτή το 1991, ανταποκρινόμενοι σε φυσικές καταστροφές και σε μεγάλες κρίσεις.

Στους 10 μήνες μετά το σεισμό του Ιανουρίου του 2010, οι ομάδες των MSF περιέθαλψαν 358.000 ασθενείς πραγματοποιώντας 16.570 χειρουργικές επεμβάσεις και βοηθώντας στη διεξαγωγή 15.100 τοκετών. Πάνω από το 80% των 155 εκατομμυρίων δολαρίων που συγκεντρώθηκαν για τις επείγουσες παρεμβάσεις των MSF στην Αϊτή δαπανήθηκαν εκείνη την περίοδο.

Από τα τέλη Οκτωβρίου 2010, οι MSF ανταποκριθήκαμε στο ξέσπασμα επιδημίας χολέρας, περιθάλποντας 170.000 ασθενείς μέσα σε ένα χρόνο με συνολικό κόστος της παρέμβασης τα 45 εκατομμύρια δολάρια.
Σήμερα, οι MSF συνεχίζουμε να διαχειριζόμαστε τέσσερα νοσοκομεία στην σεισμόπληκτη περιοχή. Τον Απρίλιο του 2011 άνοιξε στην πόλη Ντελμάς κέντρο χωρητικότητας 100 κλινών όπου παραπέμπονται επείγοντα μαιευτικά περιστατικά. Ένα νοσοκομείο 130 κλινών για τραυματίες μεταφέρθηκε το Μάιο του 2011 στην πόλη Ντρουιγιάρντ (Drouillard), κοντά στην παραγκούπολη Σιτέ Σολέγ (Cité Soleil), ενώ το Φεβρουάριο του 2012 άνοιξε το χειρουργικό νοσοκομείο Ναπ Κενμπέ (Nap Kenbe) χωρητικότητας 110 κλινών μέσα στο βιομηχανικό πάρκο Ταμπάρ (Tabarre) και ένα νοσοκομείο 160 κλινών στη Λεογκάν.

Μέσα στο 2012, περίπου 30.000 ασθενείς εισήχθησαν σε ένα από αυτά τα νοσοκομεία, ενώ σχεδόν 23.000 ασθενείς με χολέρα έλαβαν περίθαλψη σε συγκεκριμένα κέντρα θεραπείας στο Πορτ-ο-Πρενς και στη Λεογκάν.
Οι MSF απασχολούμε αυτή τη στιγμή περίπου 2.500 άτομα στα προγράμματά μας στην Αϊτή, το 95% των οποίων είναι ντόπιο προσωπικό. Το προσωπικό καλύπτει το 50% σχεδόν του ετήσιου προϋπολογισμού που ανέρχεται στα 50 εκατομμύρια δολάρια.